Μια φανέλα γεμάτη Βασκωνία

Ένα ποδοσφαιρικό γύρο πριν και αρκετές χιλιάδες χιλιόμετρα πιο δυτικά από εδώ που είμαι τώρα, σ’ ένα μπαρ στην παλιά πόλη του Σαν Σεμπαστιάν ανάμεσα σε εκατοντάδες στοιβαγμένους Βάσκους που παρακολουθούσαν το τοπικό ντέρμπι Ρεάλ Σοσιεδάδ-Αθλέτικ Μπιλμπάο, άκουσα για πρώτη φορά από τον μπάρμαν – που δεν τον λες και ακριβώς μπάρμαν με την κλασσική ελληνική ερμηνεία της λέξης, αναλογιζόμενος ότι περισσότερο ασχολιόταν με τον ανεφοδιασμό των μεζέδων tapas pintxos παρά με το κλασσικό σερβίρισμα ποτού – του μαγαζιού την βάσκικη οπτική ενός ποδοσφαιρικού ντέρμπι.

Ήταν Κυριακή βράδυ, 5 Δεκεμβρίου, και ο Πάμπλο μου εξηγούσε με σπαστά, πειραματικά αγγλικά βγαλμένα από καλοκαιρινό ελληνικό καμάκι παλιότερων δεκαετιών (στα οποία όμως αντιδρούσα δεκτικά σαν Βαλκάνια τουρίστρια σε ελληνικό νησί που έχει έρθει αποφασισμένη να γνωρίσει τον φημισμένο Έρωτα ή οποιονδήποτε τέλος πάντων έχει την ικανότητα να την παραμυθιάσει ότι είναι απόγονος του) την απίστευτη σύμπτωση που κρυβόταν στο γεγονός ότι ρωτούσα με τόση περιέργεια να μάθω γιατί το κλίμα στην πόλη ήταν τόσο φιλικό την μέρα ακριβώς που συμπληρωνόταν 35 χρόνια από ένα απ’τα ιστορικότερα παιχνίδια των δυο ομάδων. (Ο Πάμπλο ισχυριζόταν ότι βρισκόταν στις κερκίδες σ’ εκείνο το παιχνίδι. Η ηλικία του δεν αποκλείει την περίπτωση αυτή αλλά έχοντας καεί με τον ελληνικό χυλό της “γενιάς του Πολυτεχνείου” επιλέγω να μην το εκλάβω και ως δεδομένο. Είπαμε “ευκολόπιστος τουρίστας” αλλά ας κρατήσουμε και κάποια όρια.)

Τότε, το μακρινό 1976, μερικούς μήνες μετά τον θάνατο του Φράνκο κι ενώ η βάσκικη σημαία (και η βάσκικη γλώσσα φυσικά) παρέμενε παράνομη, όπως σε όλη την διάρκεια της δικτατορίας – μετατρέποντας τα γήπεδα της Χώρας των Βάσκων αλλά και της Καταλωνίας σε μοναδικούς χώρους αντίστασης και διατήρησης των τοπικών παραδόσεων και χαρακτηριστικών -, οι αρχηγοί των δυο ομάδων, ο τερματοφύλακας της Αθλέτικ Jose Angel Iribar κι ο αμυντικός της Σοσιεδάδ Inaxio Kortabarria εμφανίστηκαν στον αγωνιστικό χώρο με μια ikurrina την οποία και τοποθέτησαν ευλαβικά στο κέντρο του γηπέδου, εν μέσω αποθέωσης από τους οπαδούς και των δυο ομάδων, βάζοντας τέλος, αυθαίρετα βέβαια και με λίγη δόση ρίσκου, σε μια μεγάλη περίοδο διωγμών και ανελευθερίας την οποία αδυνατείς να κατανοήσεις πλήρως αν δεν την ζήσεις.

Εμπνευστής της όλης ιδέας ήταν ο μέσος Josean de la Hoz Uranga των γηπεδούχων που είχε φέρει κρυφά μαζί του στο γήπεδο μια σημαία που, επίσης κρυφά, είχε ράψει η αδερφή του λίγες μέρες πριν. Λίγη ώρα πριν τη σέντρα ο αρχηγός της Ρεάλ Σοσιεδάδ βρήκε στα αποδυτήρια τον αρχηγό της Αθλέτικ και τον ρώτησε αν συμφωνούσε στο να βγουν οι δυο ομάδες μαζί κρατώντας τη σημαία. Ο τερματοφύλακας της Αθλέτικ έθεσε το θέμα στην υπόλοιπη ομάδα και με ομόφωνη απόφαση οι παίκτες των δυο ομάδων γράφτηκαν στην ιστορία. Προς ανακούφιση όλων η αστυνομία δεν αντέδρασε στο σκηνικό, φοβούμενη προφανώς μεγαλύτερες αντιδράσεις δεδομένου ότι στο γήπεδο βρισκόταν δυο από τις πιο ιστορικές ομάδες της χώρας. Η λογοκρισία που υπήρχε στον Τύπο αποσιώπησε την είδηση αλλά στόμα με στόμα όλοι σχεδόν έμαθαν τι ακριβώς είχε συμβεί. Ένα μήνα αργότερα η κεντρική κυβέρνηση της χώρας νομιμοποίησε τη βασκική σημαία.

Ανακαλώντας το πάθος με το οποίο περιέγραφε την στιγμή και την γενικότερη κατάσταση της Χώρας των Βάσκων ο Πάμπλο, μπορώ πλέον να δικαιολογήσω απόλυτα την επιλογή των χρωμάτων που έκαναν οι άνθρωποι της Αθλέτικ για τη φανέλα της νέας περιόδου και να παραβλέψω την αισθητική κατωτερότητα της σε σχέση με παλιότερες γαμηστερές φανέλες (οι οποίες, να μην ξεχνάμε, ήταν κάποτε και καθαρές. Περήφανες. Αλλά αυτή είναι μια πικρή σύγχρονη ιστορία…).