Το més que un club και η Καταλανική Ανεξαρτησία

Στις 27 Σεπτεμβρίου 2015 η Καταλωνία ψήφισε στις τοπικές εκλογές με κύριο ζήτημα την προώθηση ενός δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Αυτόνομης Κοινότητας (το Ισπανικό κράτος έχει 17 Αυτόνομες Κοινότητες διοικητικά) από την Ισπανία. Ένα από τα θέματα του όλου ντιμπέι, που λέει και μια ψυχή, είναι το τι θα γίνει με την Μπαρσελόνα. Ο σύλλογος έχει χρησιμοποιηθεί πολιτικά τόσο από τους Καταλανούς πολιτικούς, όσο και από τις αρχές της Μαδρίτης (κυβέρνηση και ποδοσφαιρική ομοσπονδία). Επειδή έχουν ήδη γίνει αρκετές αναλύσεις πάνω στο θέμα, η ελληνική έκδοση του Four-Four-Two έχει κάνει μια αρκετά καλή καταγραφή των πιθανών επιπτώσεων, εδώ θα ασχοληθούμε με κάτι διαφορετικό, το més que un club και τη μετάλλαξή του τα τελευταία δέκα χρόνια.

Ο θρύλος του més que un club ξεκινάει το 1910. Η Μπαρσελόνα προσπαθεί όπως κάθε ομάδα να διατηρήσει μια σχέση με την τοπική κοινωνία. Εγγράφει μέλη ήδη από το 1910, πρακτική που συνεχίζεται και δε διακόπτεται ούτε επί Φράνκο. Η σύνδεση του συλλόγου με την ταυτότητα της πόλης της Βαρκελώνης είχε ήδη πάρει ιδεολογική χροιά από την περίοδο της δικτατορίας του Πρίμο δε Ριβέρα (1923-1930), όταν και κάθε μέλος της Μπάρσα εθεωρείτο κουμουνιστής και συλλαμβάνονταν. Όμως το més que un club γιγαντώνεται τα 38 χρόνια του Φράνκο.

Ο Φράνκο έχει απαγορεύσει όλες τις τοπικές γλώσσες και έχει επιβάλλει την αποκλειστική χρήση των Ισπανικών. Σε μια κοινωνία που βίωνε τη γλωσσική καταπίεση και την προσπάθεια εξάλειψης της διαφορετικότητάς τους, ο σύλλογος έγινε το όχημα της διάσωσης του Καταλανισμού. Ο σύλλογος πλέον γίνεται το μοναδικό, λόγω δικτατορίας, μέρος μαζικής συνάθροισης των Καταλανών και πλέον χρίζεται όχημα έκφρασης της Καταλανικής διαφορετικότητας. Ρόλο που ο ίδιος ο σύλλογος αγκαλιάζει και προωθεί. Το βασικό στοιχείο είναι η γλώσσα, δεδομένου ότι πριν πάρει ο Φράνκο την εξουσία, το 84% των κατοίκων της Καταλωνίας μιλούσε Καταλανικά.

Όταν έγινε η πρώτη αναγγελία από τα μεγάφωνα του Καμπ Νόου το 1976 στα Καταλανικά για ένα παιδάκι που το είχαν χάσει οι γονείς τους το γήπεδο πανηγύρισε σαν να κατακτούσε η ομάδα τίτλο. Ο σύλλογος ανταποκρινόταν στον κοινωνικό του ρόλο, ως φορέας των ιδανικών της τοπικής κοινωνίας. Από τότε αρχίζει και η εμπορευματοποίηση αυτής της διαφορετικότητας. Αλλά και η δυναμική της.

Το σύνταγμα του 1978 αναγνωρίζει τα Καταλανικά, τα Βάσκικα και τα Γαλιθιάνικα ως διαλέκτους με στάτους εθνικής γλώσσας στις εδαφικές περιοχές των τριών αυτόνομων κοινοτήτων. Το όνειρο γίνεται πραγματικότητα λοιπόν για τους Καταλανούς, αλλά τότε το més que un club μήπως αρχίζει να στερείται νοήματος; Όχι είναι η απάντηση. Ως τότε ήταν η γλώσσα, αλλά το μότο συμβολίζει τη σύνδεση με την τοπική κοινωνία. Αυτό που χρειαζόταν ήταν να ξαναπιάσει το σφυγμό της και να ανακαλύψει τις νέες ανησυχίες της.

Για πολλά χρόνια ήταν η πιστοποίηση αυτής της διαφορετικότητας. Με τη γλώσσα πάντα παρούσα, η Μασία αρχίζει να δομείται τη δεκαετία του 1980 φτιάχνοντας το ‘δικό μας παιχνίδι’ που ήρθε και απογειώθηκε το 1989 με τον Κρόυφ (προπονητή). Έχει και αυτό τις εμμονές του, όπως η ‘καθαρότητα’ της φανέλας, πράγμα που άλλαξε ο Ρουσέλ. Μια άλλη εμμονή ήταν η διατήρηση του συστήματος των σόθιος (μελών), που υπάρχει ακόμα, και ο περιορισμός ο πρόεδρος να είναι Καταλανός και να μη βάζει λεφτά από την τσέπη του.

Όσο το més que un club λειτουργεί ως δέκτης των σημάτων που στέλνει η κοινωνία όλα λειτουργούν καλά. Η ομάδα παρόλο που στερείται αθλητικών επιτυχιών, ειδικά έναντι του αντίπαλου δέους, έχει αποκτήσει μια παγκόσμια βάση οπαδών που την αγκαλιάζουν ακριβώς για αυτή τη διαφορετικότητά της. Η Ρεάλ έχει ως μότο το «οι τίτλοι μας μάς κάνουν ευγενείς». Πέρα από τις ιστορίες, πραγματικές και μύθους, συγκρούονται και δύο διαφορετικές ποδοσφαιρικές προσεγγίσεις. Η Μαδριλένικη, που λέει ότι στόχος είναι η επιβεβαίωση της ανωτερότητάς μας μέσω της κατάκτησης τίτλων, και η Καταλανική, που λέει ότι με το παιχνίδι μας αντιπροσωπεύουμε την κοινωνία της Καταλωνίας.

Όταν λοιπόν το 2004 η αυτονομία των τριών κοινοτήτων θεμελιώνεται έρχεται το σημείο καμπής που είναι ο Λαπόρτα. Ο ίδιος ιδρυτικό μέλος του κόμματος που διεκδικεί την ανεξαρτησία της Καταλωνίας προσπαθεί να μετατρέψει το σύλλογο από δέκτη σε πομπό. Η προσπάθειά του συμπίπτει με μεγάλες αθλητικές επιτυχίες αρχικά με την ομάδα του Ροναλντίνιο και στη συνέχεια με τη δημιουργία της Πεπ τιμ που εκτός του ότι υπήρξε η καλύτερη ομάδα στον κόσμο για μία τετραετία, ήταν και μια φαντασίωση για το κοινό της, με τόσους παίχτες από τη Μασία να την στελεχώνουν.

Ο Λαπόρτα όμως εκμεταλλεύεται την αυξημένη δημοτικότητα και απήχηση της ομάδας και την κάνει μέσο προπαγάνδας των θέσεων του κόμματός του. Ο σύλλογος πάντα πήγαινε στα σχολεία της περιοχής και σε κέντρα και σε νοσοκομεία και σε άλλα μέρη για να συνδιαλλαγεί με τον κόσμο αλλά και για να τους ακούσει. Από εκείνη την περίοδο αρχίζει να λέει το πόσο Καταλανική είναι η Μασία, το ότι μαθαίνουν Καταλανικά στα παιδιά εκεί, ότι ο σύλλογος εκφράζει τις επιδιώξεις των Καταλανών. Αυτό πουλιέται διεθνώς. Μόνο που ο σύλλογος ως τότε συμβόλιζε το δικαίωμα που έχουν οι άνθρωποι στη διαφορετική ταυτότητα, όχι την επιβολή αυτής.

Το αποκορύφωμα ήταν η συμμετοχή στις εκδηλώσεις υπέρ της ανεξαρτησίας. Μιας καμπάνιας που προωθούσε το συγκεκριμένο κόμμα, στέλεχος του οποίου είναι και ο Ρουσέλ. Αυτό όμως δεν είναι να πιάνεις τον παλμό της κοινωνίας; Όχι ακριβώς. Σε γκάλοπ που έκανε η Mundo Deportivo το 69% απάντησε ότι είναι λάθος η επίσημη Μπαρσελόνα να παραστεί στην εκδήλωση.

Από την εποχή Λαπόρτα και μετά το δικαίωμα στη διαφορετικότητα έγινε απαίτηση στη διαφορετικότητα και επιβολή της. Ο σύλλογος χρησιμοποιήθηκε από μια ελίτ για την προώθηση μιας πολιτικής ατζέντας που διαφοροποιούσε ανεπαίσθητα, για όσους δε γνώριζαν, την κατεύθυνση και τη στόχευση του més que un club. Όσοι γνώριζαν απολάμβαναν την ομάδα και το άφηναν στην άκρη. Απλώς δεν αγόραζαν φανέλες με χορηγό. Η ιδεολογία πάντα πουλάει και με την απήχηση που απέκτησε η ομάδα των επιτυχιών αυτό εκτινάχθηκε. Έγινε όμως από το προεδρείο της που ήθελε να εξυπηρετήσει ίδιους σκοπούς.

Στο μέλλον ο σύλλογος καλό θα ήταν να επιστρέψει στην εποχή που ήταν δέκτης των μηνυμάτων της κοινωνίας και όχι πομπός. Η επανεκλογή Μπαρτομέου αλλάζει κατεύθυνση γενικά στο σύλλογο που πάει να λειτουργήσει με λογική Ρεάλ Μαδρίτης. Και αυτό είναι λάθος, όπως και το να έχουν κάνει τη Μπαρσελόνα ναυαρχίδα της καμπάνιας της Καταλανικής ανεξαρτησίας.