1981: η Χαμένη Άνοιξη του Γιόχαν Κρόιφ

Ξέρουμε τι είμαστε αλλά δεν ξέρουμε τι μπορεί να γίνουμε. Αυτά τα λέει ο Σέξπιρ –προσοχή, ο Γουίλιαμ, όχι ο Κρεγκ Σέξπιρ, ο βοηθός του Ρανιέρι στη Λέστερ–, στο «Άμλετ, Πρίγκιπας της Δανίας», οπότε ας δώσουμε κάποια βάση. Ποιον δρόμο θα έπαιρνε η ζωή ενός ανθρώπου αν άλλαζε μια λεπτομέρεια; Ξέρουμε τις ομάδες στις οποίες έπαιξε ο Γιόχαν Κρόιφ, αλλά τι θα γινόταν αν έπαιζε και σε αυτές όπου θα μπορούσε να είχε πάει στις αρχές της δεκαετίας του ΄80; Τι θα γινόταν, παραδείγματος χάριν, αν το 1981 πήγαινε στη Λέστερ, καμιά εβδομηνταριά χιλιόμετρα βορειανατολικά από το Στράτφορντ-απόν-Έιβον, τη γενέτειρα του Σέξπιρ; Θα γνώριζε ποτέ, αυτός, ο Πρίγκιπας του Άμστερνταμ, την ταπείνωση του να ακούει ένα ολόκληρο γηπέδο να τον γιουχάρει; Θα έβλεπε τους συμπαίκτες του να κατεβαίνουν σε απεργία, η οποία κατά κάποιον τρόπο στρεφόταν εναντίον του;

Στις αρχές του 1981 ο Κρόιφ είναι σχεδόν 34 ετών. Έχει παίξει ωραίο ποδόσφαιρο κατά τη διάρκεια δυο εξαιρετικά καλοπληρωμένων σεζόν στο NSLΑ, στο πρωτάθλημα των Ηνωμένων Πολιτειών. Στα τέλη όμως του 1980 βρίσκεται σχεδόν χωρίς δουλειά –οι ομάδες των Η.Π.Α., που πρόσφεραν μεγάλα συμβόλαια χωρίς να καταφέρνουν να προσελκύσουν μεγάλο κοινό, γνωρίζουν μεγάλα οικονομικά προβλήματα. Εκτός από αυτό, ο Γιόχαν θέλει να γυρίσει στην Ευρώπη, καθώς έχει ένα μυστικό πλάνο: να επανέλθει στην Εθνική Ολλανδίας και να παίξει στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Ισπανίας, επειδή ακριβώς θα παιχτεί στην Ισπανία. Η οικογένεια Κρόιφ διατηρούσε ακόμη το σπίτι της στη Βαρκελώνη κι έτσι δεν θα χρειαζόταν να απομακρυνθεί από την οικογενειακή εστία –και γνωρίζουμε πόσο σημαντικό υπήρξε αυτό στην απόφασή του να μην πάει στην Αργεντινή το 1978. Οι Οράνιε έχουν τα χάλια τους, έχουν ξεκινήσει τα προκριματικά με δυο ήττες απέναντι στην Ιρλανδία και το Βέλγιο και θέλουν οπωσδήποτε νίκη με τη Γαλλία στις 25 Μαρτίου για να διατηρήσουν ελπίδες για πρόκριση. Ο Κρόιφ δεν απέκτησε το παρανόμι El Salvador (=ο Σωτήρας) τυχαία: θα ήταν τόσο ωραίο, τόσο ταιριαστό να γυρίσει και να σώσει την πατρίδα!

Περιμένοντας να βρει ομάδα, ο Κρόιφ ξεκινά άτυπα την προπονητική του καριέρα στις 30 Νοεμβρίου του 1980 εις βάρος του δόλιου Λίο Μπεενάκερ. Αμέσως μετά, απορρίπτει την ελκυστική πρόταση της σκοτσέζικης Ντάμπαρτον –το συμβόλαιο περιέλαμβανε την αποκλειστική χρήση του τοπικού γκολφ, σπορ στο οποίο επιδιδόταν ο Κρόιφ– αφήνοντας όμως ανοιχτή την πόρτα σε μια πρόταση άλλης ομάδας από το νησί: «Το όνειρό μου είναι να παίξω στη Μεγάλη Βρετανία αλλά είμαι πολύ γέρος για να παίξω στη Σκοτία. Οι αρθρώσεις μου δεν θα αντέξουν το κρύο και την υγρασία». Τον Ιανουάριο του 1981, ο Γιόχαν κι οι αρθρώσεις του παίζουν τρία φιλικά ματς, εκ των οποίων ένα κόντρα στην Τσέλσι, φορώντας τη φανέλα της Ντόντρεχτ, μιας άσημης ολλανδικής ομάδας. Αλλά έτσι δουλειά δεν γίνεται, ο χρόνος πιέζει κι η κατάσταση δεν είναι απλή. Ο καλύτερος Ευρωπαίος παίκτης όλων των εποχών βρίσκεται σε μια περίοδο όπου θεωρείται ψιλοξοφλημένος για τις μεγάλες ομάδες, πανάκριβος για τις μικρομεσαίες. Η Άρσεναλ εκδηλώνει ενδιαφέρον, αλλά θέλει πρώτα να διαπιστώσει πως βρίσκεται σε καλή κατάσταση και προτιμά να περιμένει το καλοκαίρι. Όπως ο ίδιος ο Κρόιφ θα δηλώσει αργότερα, μια γερμανική ομάδα, αγνώστων λοιπών στοιχείων (πιθανότατα το Αμβούργο, που τον ήθελε και το 1977 και που φιλοδοξούσε να κλέψει τον τίτλο από την Μπάγερν ) χτυπάει την πόρτα του πεθερού-μάνατζερ Κορ Κόστερ αλλά ούτε η Μπουντεσλίγκα ήταν πολύ ελκυστική ούτε ο Γιόχαν τρελαίνεται να πάει στη φίλη χώρα Γερμανία (λογικό).

Στο τέλος του μήνα έρχεται η πρόταση από τη Λέστερ. Η ομάδα είναι τελευταία στο πρωτάθλημα, χρειάζεται ένα θαύμα για να μην πέσει κι οπωσδήποτε καλούς κι έτοιμους παίκτες, αν είναι και Σωτήρες ακόμη καλύτερα. Ο Τζοκ Γουάλας, ο Σκοτσέζος προπονητής της Λέστερ, μιλάει με τον Κρόιφ –τον ήξερε από τότε που ήταν προπονητής της Ρέιντζερς, όταν και τον είδε με τα μάτια του να οδηγεί τον Άγιαξ στην κατάκτηση του πρώτου, άτυπου ευρωπαϊκού Σούπερ Καπ με δυο τριάρες μέσα έξω–, πείθει τη διοίκηση να ψάξει να βρει με κάθε τρόπο τα λεφτά που ζητάει ο Ολλανδός. Απομένουν έντεκα ματς επί 4.000 λίρες για το καθένα, τα αναμενόμενα έσοδα από τα εισιτήρια φαντάζουν αρκετά, έχουν ήδη κλειστεί και τα αεροπορικά εισιτήρια κι απομένουν μόνο λεπτομέρειες για να κλείσει η συμφωνία. Ο ερχομός του Μεσσία μοιάζει πλέον σίγουρος, τον επιβεβαιώνει κι ο Γουάλας, ενώ ο ενθουσιασμός που ξεσηκώνει τα Ανατολικά Μίντλαντς είναι τέτοιος που η Λέστερ κάνει μερικά καλά αποτελέσματα και ο στόχος της παραμονής μοιάζει εφικτός. Στις 25 Φεβρουαρίου η εφημερίδα Sun αποκαλύπτει τη συμφωνία: ο Κρόιφ έρχεται και θα παίξει στο ματς κόντρα στην πρωταθλήτρια Ευρώπης Νότιγχαμ Φόρεστ! Όπως αποδείχτηκε και τρία χρόνια αργότερα, όταν ο Κρόιφ δεν ήρθε στον Άρη Θεσσαλονίκης, οι εφημερίδες συχνά ψεύδονται.

Η Λέστερ δεν θα τα καταφέρει να σωθεί. Στις 28 Φεβρουαρίου, την ίδια μέρα που έρχεται ισόπαλη με τη Νότιγχαμ, ο Σωτήρας φτάνει στο αεροδρόμιο Μανίσε της Βαλένθια, επισημοποιώντας τη μεταγραφή του σε μια ομάδα που πάλευε να ανέβει κατηγορία, τη Λεβάντε. «Υπέγραψα στη Λεβάντε γιατί σε αυτη τη χώρα αισθάνομαι ωραία. Δεν με πειράζει που θα παίζω στη δεύτερη κατηγορία. Ίσως φαίνεται περίεργο για έναν παίκτη σαν εμένα, αλλά η ζωή μου δεν είναι μόνο λεφτά και δόξα. Πιστεύω πως έχω πολλά να προσφέρω και πως στις δεκατρεις αγωνιστικές που απομένουν θα καταφέρουμε να ανέβουμε».

Με τα κυανέρυθρα των φτωχών

Ευτυχώς που η ζωή του Κρόιφ δεν ήταν μόνο λεφτά και δόξα, διότι στη Βαλένθια δεν θα βρει τίποτε από τα δυο. Το συμβόλαιό του ειναι πολύ καλό (σημερινά λεφτά, 60.000 ευρώ το μήνα), αλλά στην πραγματικότητα θα εισπράξει ελάχιστα, αν και η διοίκηση της Λεβάντε, προκειμένου να τα βρει, απαιτεί τις μισές εισπράξεις των εκτός έδρας αγώνων . Οι συμπαίκτες του δεν ενθουσιάζονται ούτε με τα πλήθη των δημοσιογράφων που συνοδεύουν το είδωλο, ούτε με τον χαρακτήρα του, ούτε με την ειδική μεταχείριση που απολαμβάνει. Μέσα στις λίγες εβδομάδες που ακολουθούν, προλαβαίνει να παίξει δέκα ματς, βάλει δυο γκολ, να τραυματιστεί, να απαιτήσει και να πετύχει την αλλαγή του προπονητή όταν ακόμη η ομάδα είχε ελπίδες ανόδου –τις οποίες τις έχασε αμέσως μετά–, να αντιμετωπίσει τους συμπαίκτες του που κατέβηκαν σε απεργία απαιτώντας να πληρωθούν επιτέλους κι αυτοί και, τέλος, να δει από την κερκίδα το κρίσιμο ματς με τη Λινάρες (ήττα 3-1) ακούγοντας τους οπαδούς και των δυο ομάδων να τον γιουχάρουν. Η σεζόν τελειώνει με αποθέωση: οι αγαναχτισμένοι απλήρωτοι παίκτες κλειδώνουν στα αποδυτήρια τη διοίκηση.

Και η Εθνική Ολλανδίας; Ο Κρόιφ βρίσκεται στη λίστα των 18 διεθνών που φτάνει στη ΦΙΦΑ για τον αγώνα στο Φέγενορντ, αλλά δεν θα κατέβει να παίξει. Τελευταία στιγμή, κι ενώ έχει δώσει τον λόγο του, θα τα σπάσει με τον προπονητή Κις Ρίζβερς, όταν θα απαιτήσει να έχει λόγο στη σύνθεση της ομάδας. Κι όλα αυτά ενώ η γυναίκα του τελευταίου είχε ήδη ράψει με τα χεράκια της την περίφημη ειδική φανέλα με τις δυο ρίγες, ώστε να λυθεί το πρόβλημα μεταξύ Αντίντας, που ντύνει τους Οράνιε, και Πούμα, που ντύνει το 14.

Η ευρωπαϊκή σεζόν τελειώνει τον Ιούνιο, με ένα μεροκαματάκι στο Μιλάνο. Ένας άγνωστος αλλά δυναμικός επιχειρηματίας, ονόματι Σίλβιο Μπερλουσκόνι, οργανώνει ένα τουρνουά μεταξύ ομάδων που είχαν κερδίσει το διηπειρωτικό. Προσφέρει στον Κρόιφ 20 χιλιάδες δολάρια, την πιθανότητα ενός συμβολαίου και την ευκαιρία να αντιμετωπίσει τη μισητή Φέγενορντ ώστε να φορέσει τη φανέλα της Μίλαν–που μόλις είχε ανέβει κατηγορία, μετά τον υποβιβασμό για το σκάνδαλο Τοτονέρο–,  στον πρώτο αγώνα του Μουντιαλίτο στο Σαν Σίρο.

Ακολουθεί κι άλλο φιάσκο: ο Γιόχαν είναι αγνώριστος, βγαίνει αλλαγή στο 46΄ ενώ από την κερκίδα ακούγονται σφυρίγματα. Το περιοδικό Guerin Sportivo δημοσιεύει την άλλη μέρα ένα άρθρο όπου αναγγέλεται το οριστικό τέλος της καριέρας του Κρόιφ : « Oι Θεοί πεθαίνουν ». Όπως ξέρουμε, αυτό δεν ισχύει. Οι Θεοί ζουν για πάντα. Και ακόμη και ξοφλημένοι κερδίζουν πρωταθλήματα -ο Κρόιφ θα κερδίσει δυο ακόμη στην Ολλανδία, το ένα με τον Άγιαξ και, όταν τον θεωρήσουν κι εκεί τελειωμένο, με τη Φέγενορντ.

Σε ένα από τα θλιβερά ματς του με τη Λεβάντε, ο Κρόιφ συναντιέται με έναν νεαρό Αργεντινό που παίζει στη Ρεάλ Σαραγόσα.

–Να σου πω, δεν παίρνεις την μπάλα σου να παίξεις μόνος σου; Θα βρούμε μια άλλη και θα μπορέσουμε επιτέλους κι εμείς να παίξουμε.

–Πώς σε λένε;

–Χόρχε Βαλντάνο.

–Πόσων χρονών είσαι;

–Είκοσι.

–Όταν είσαι είκοσι χρονών και απευθύνεις τον λόγο σε κάποιον σαν τον Γιόχαν Κρόιφ δεν του μιλάς στον ενικό. Του μιλάς στον πληθυντικό.

Ακόμη και στη δεύτερη εθνική, ο Γιόχαν Κρόιφ ήξερε πολύ καλά ποιος ήταν.