Ο Γκεμπρεσελασιέ και ο Ρονάλντο
Ήταν πριν από τουλάχιστον δέκα χρόνια. Ένα από εκείνα τα βράδια που σαν υπνωτισμένο και άβουλο ον καταλήγεις να πατάς μηχανικά το κουμπί του επόμενου καναλιού, ψάχνοντας για τη λιγότερο κακή από μια σειρά επιλογών οι οποίες μπορούν να σε κρατήσουν στο ίδιο κανάλι για περισσότερα από πέντε λεπτά μόνο εάν τελειώσουν ξαφνικά οι μπαταρίες στο τηλεκοντρόλ και η τηλεόραση είναι σε απόσταση που δεν φτάνει το τεντωμένο σου πόδι.
Το ανελέητο ζάπινγκ μου κάνει παύση ασυναίσθητα στο κανάλι που γεμίζει την οθόνη μου με χόρτο. Στίβος. Έχει μόλις ξεκινήσει ο τελικός των 10.000 μέτρων. Ένα μπουλούκι αθλητών, κατά κύριο λόγο κάτι μελαψοί και καχεκτικοί τύποι που σπάνια θα συναντήσεις σε φαστφουντάδικο, καταπίνουν τους γύρους όπως ο Οβελίξ καταπίνει αγριογούρουνα. Σε μια γωνία στην κερκίδα 50-100 Αφρικανοί, ντυμένοι πολύχρωμα με παραδοσιακές εξωτικές φορεσιές, έχουν στήσει ένα δικό τους πάρτι με τύμπανα, ταμπούρλα και ασταμάτητο χορό.
Η κάμερα ζουμάρει πάνω σε έναν από τους δρομείς. Πιο αδύνατος και από τους αδύνατους. Πιο κοντός και από τους κοντούς. Αλλά με το δεύτερο πιο ξεχωριστό χαμόγελο που μπορώ να θυμηθώ, πίσω μόνο από την κάτασπρη οδοντοστοιχία στο κατάμαυρο πρόσωπο του μοναδικού Λούις Άρμστρονγκ. «Χάιλε Γκεμπρεσελασιέ, κυρίες και κύριοι. Ο κάτοχος του παγκόσμιου ρεκόρ και στα 5.000 και στα 10.000 μέτρα, ο Αιθίοπας «Αυτοκράτορας των μεγάλων αποστάσεων».
Ο «Αυτοκράτορας» δεν είναι όμως πρώτος. Δεν είναι καν στις πρώτες θέσεις. Ακολουθεί με προσήλωση το μπουλούκι και δεν πτοείται από τους δρομείς που σπριντάρουν για ένα γύρο, ανεβαίνουν στην πρώτη θέση για μερικές εκατοντάδες μέτρα και μετά τα παρατάνε και εξαφανίζονται από τον αγώνα. Τα χιλιόμετρα περνάνε, ο ρυθμός παραμένει ίδιος, το ενδιαφέρον μου κλονίζεται και ψάχνει απεγνωσμένα λόγους, γιατί να μην αφήσει τον αγώνα στην δικιά του παράλληλη ζωή, κάπου μακριά σε μια ευρωπαϊκή πόλη την οποία ούτε συγκράτησα, για να ασχοληθεί με κάτι καλύτερο. Μέχρι που το τέμπο αρχίζει σταδιακά να αλλάζει, σαν κάποιος να πάτησε το σωστό κουμπάκι. Ο Χάιλε ανεβάζει στροφές με την ίδια ευκολία που κάποιος αλλάζει ταχύτητες στο αυτοκίνητο του. Οι γύροι λιγοστεύουν, οι δρομείς μπροστά του κάνουν χώρο και ο «Αυτοκράτορας» ανεβαίνει στην πρώτη θέση αλλά ο ρυθμός του δεν πέφτει. Δευτερόλεπτο με δευτερόλεπτο η διαφορά του από τον δεύτερο μεγαλώνει, μέχρι που λίγους γύρους πριν το τέλος ο τελικός των 10.000 μέτρων αλλάζει όνομα και γίνεται «ο Χάιλε και οι άλλοι».
Το αρχικό μου ενδιαφέρον μετατρέπεται πάτημα με το πάτημα σε θαυμασμό. Είναι ξεκάθαρο πλέον πως κανένας δεν ψάχνει τον νικητή. Ο στόχος είναι το παγκόσμιο ρεκόρ. Το οποίο κατέχει ο ίδιος. Ο στόχος είναι ακόμα πιο εντυπωσιακός. Ο Γκεμπρεσελασιέ τρέχει για να κερδίσει τον εαυτό του. Να ξεπεράσει τα όρια του. Τρέχει για να κερδίσει την ίδια του την υπόσταση, μερικά χρόνια πριν στην Ολλανδία, όταν κατέρριπτε το προηγούμενο παγκόσμιο ρεκόρ. Ο κόσμος στις κερκίδες ξεσηκώνεται, οι Αφρικανοί εντείνουν τα χτυπήματα στα ταμπούρλα, οι Αφρικανές λικνίζονται όλο και περισσότερο στον ρυθμό που τα αδύνατα πόδια του Χάιλε πατάνε κάθε φορά στο ταρτάν.
Ο σκηνοθέτης είναι μάγκας. Πιάνει το momentum αμέσως. Μικρά πλάνα. Γρήγορες εναλλαγές. Ζουμ εκεί που πρέπει. Γενικό πλάνο: Ο Γκεμπρεσελασιέ είναι ήδη μισό γύρο μπροστά από τον δεύτερο. Ζουμ στο πρόσωπο του: Χαμόγελο-μορφασμός, ένα μείγμα έντονης προσπάθειας και ευτυχίας. Ζουμ στα ταμπούρλα των Αφρικανών. Ζουμ στα πόδια του Γκέμπρε. Ζουμ στην Ευρωπαϊκή οικογένεια που έχει σηκωθεί όρθια και δεν σταματάει να χειροκροτεί αυτόν τον απίστευτο Αιθίοπα. Ζουμ στο πρόσωπο. Ζουμ στα πόδια. Ζουμ στα ταμπούρλα. Ταπ-ταπ-ταπ-ταπ. Πόδια. Ταμπούρλα. Χέρια που χειροκροτούν. Ο Γκέμπρε να χαμογελάει. Καμπανάκι τελευταίου γύρου.
Έχει αφήσει πίσω του 9,6 χιλιόμετρα, αλλά ο «Αυτοκράτορας» δεν φαίνεται επηρεασμένος. Τα ταμπούρλα χτυπάνε τώρα σε δαιμονιώδη ρυθμό, θαρρείς και είναι ιερή υποχρέωση τους να μην τον αφήσουν να τρέξει μόνος. Είναι ξεκάθαρο πια σε όλους ότι οι χρόνοι είναι καλοί. Είναι αρκετά κοντά. Είναι αυτός και το ρεκόρ. Αλλά εκείνα τα δευτερόλεπτα δεν το νιώθεις έτσι απομακρυσμένο και αποξενωμένο από σένα. Είσαι εσύ, μπροστά σε μια τηλεόραση χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, και το ρεκόρ. Είναι ο Αφρικανός που χοροπηδάει δίπλα στα ταμπούρλα και το ρεκόρ. Είναι ο αθλητής κάποιου άλλου αθλήματος, που σταματάει την προθέρμανση του και παρακινεί τον Γκέμπρε να τρέξει ακόμα πιο γρήγορα, και το ρεκόρ. Είναι η αγχωμένη πιτσιρίκα, που τρώει τα νύχια της στην κερκίδα και στην οποία εστιάζει για λίγο ο σκηνοθέτης, και το ρεκόρ. Για λίγο το ρεκόρ αυτό είναι το κέντρο όλου του σύμπαντος μερικών χιλιάδων ανθρώπων.
Και κάθε φορά που μέσα σου φωνάζεις «λίγο πιο γρήγορα» ο Γκεμπρεσελασιέ χαμογελάει και αυξάνει την ταχύτητα του. Σαν τόση ώρα να μην έτρεχε αυτός. Σαν κάποιος άλλος δρομέας που ξεκουραζόταν όλη του την ζωή γι’ αυτόν τον τελευταίο γύρο να μπήκε στο σώμα του. Σε αυτό το σώμα που ήδη είχε κάνει 24 γύρους. Ένα απίστευτο φαινόμενο. Τελευταία μέτρα. Τα πλάνα αλλάζουν ασταμάτητα. Η κόρη του ματιού σου βρίσκεται σε έκσταση, κοιτάζοντας μια το χαμόγελο του στο κέντρο του πλάνου και μια το χρονόμετρο κάτω δεξιά. Τύμπανα. Πόδια. Χαμόγελο. Χρονόμετρο. Τύμπανα. Πόδια. Χαμόγελο.
Το καταραμένο ρεκόρ δεν έσπασε εκείνο το βράδυ για πολύ λίγο. Ο Γκεμπρεσελασιέ του 1998 νίκησε τον Γκεμπρεσελασιέ εκείνης της κούρσας. Έχω δει πολλούς αγώνες δρόμου από τότε αλλά ζορίζομαι να θυμηθώ αρκετούς άλλους που να μου προκάλεσαν τόσο έντονα συναισθήματα.
Δυσκολευόμουν πάντα να εξηγήσω τους λόγους που δεν κόλλησα ποτέ με αυτά τα αθλήματα χωρίς να χαθώ σε μια ατέλειωτη ανάλυση της σημασίας που δίνω στον παράγοντα φαντασία, ένα στοιχείο σχεδόν απαγορευμένο στη φιλοσοφία του «Πιο ψηλά, πιο δυνατά, πιο γρήγορα» που διαφεντεύει το στίβο. Μέχρι εχθές το βράδυ, που ένας φίλος μου έστειλε άθελα του τον πιο απλό τρόπο για να εξηγήσω τη διαφορά που εντοπίζω στους δυο βασιλιάδες των σπορ. Ένα βίντεο με συγκεντρωμένες κάποιες άλλες κούρσες, ενός άλλου φαινομένου. Ένα βίντεο με φάσεις που έγιναν πριν από 15-20 χρόνια, φάσεις που αρκετές τις έχω δει ξανά αλλά δεν έχω κανένα πρόβλημα να τις δω πάλι, γιατί ακόμα και τώρα συνεχίζουν να προκαλούν μια μικρή έκρηξη καύλας στο μυαλό μου. Ένα βίντεο έντεκα λεπτών που δεν δείχνει ούτε ένα γκολ!
Και κάπως έτσι το ποιοτικό διάκενο μεταξύ των δυο αθλημάτων που υπάρχει στο μυαλό μου πλημμύρισε με οπτικοποιημένη φαντασία.
3 σχόλια σχετικά με το “Ο Γκεμπρεσελασιέ και ο Ρονάλντο”
Μεγάλος duendes…
Τεραστιος.. (δειχνει ενα goal στο 4:04 :P)
Ταπ-ταπ-ταπ-ταπ. Κλαπ-κλαπ-κλαπ-κλαπ.