Η Φυσική του Ποδοσφαίρου

Αναφερθήκαμε πρόσφατα σε μία επιστημονική έρευνα που δεν είπε και πολλά για το παιχνίδι. Αντίθετα με τους Ιάπωνες νευρολόγους, κάποιοι Αμερικανοί φυσικοί έβγαλαν μια σειρά ερευνών που την ονόμασαν “The Physics of Football”, που λένε αρκετά σημαντικά πράγματα για το ποδόσφαιρο και το πώς παίζεται, σε μία γλώσσα βέβαια που δεν μπορούν να καταλάβουν οι περισσότεροι αφισιονάδος του αθλήματος. Γλώσσα όμως εξαιρετικά καταληπτή από τους εργοφυσιολόγους και τα επιστημονικά τιμ των ομάδων. Τη σειρά μπορείτε να τη βρείτε εδώ. Θα αναφέρουμε ενδεικτικά τις δύο μελέτες που μας έκαναν περισσότερη εντύπωση.

Η πρώτη τιτλοφορείται «Η Οικουμενικότητα της Απόστασης Μεταξύ Δύο Ομάδων σε Ένα Ποδοσφαιρικό Τουρνουά». Οι μελετητές χρησιμοποιούν μαθηματικά μοντέλα με στόχο να αποδείξουν ότι μία ομάδα έχει συγκεκριμένες πιθανότητες νίκης, ισοπαλίας ή ήττας σε σχέση με κάποιον αντίπαλο σε ένα τουρνουά που συμμετέχουν n ομάδες και βρήκαν μία φόρμουλα να υπολογίσουν πόσα γκολ χρειάζεται η ομάδα σε κάθε περίσταση. Επειδή τα παιχνίδια στα διεθνή τουρνουά είναι πάντα τόσο εντός, όσο και εκτός έδρας (πλην του τελικού) αφαίρεσαν τη μεταβλητή της έδρας. Παρατήρησαν ότι η κατανομή των αποτελεσμάτων σε διάφορες χώρες από όλον τον κόσμο είναι σχεδόν ομοιογενής. Οι ομάδες ίδιας δυναμικότητας σε διαφορετικές χώρες, χρειάζονται περίπου τα ίδια γκολ για να νικήσουν αντιπάλους παρεμφερούς δυναμικότητας (όχι με τις ίδιες, αλλά με τις άλλες χώρες). Έτσι με διάφορους πολύπλοκους μαθηματικούς τύπους καταλήγουν ότι η απόσταση μεταξύ των δύο ομάδων που κατεβαίνουν σε ένα γήπεδο είναι μια παγκόσμια σταθερά. Όση προσπάθεια και απόδοση χρειάζεται να καταβάλει μια καλή ομάδα στην Αγγλία για να νικήσει μια μέτρια ομάδα της ίδιας χώρας, χρειάζεται και μια καλή ομάδα στη Βραζιλία για να νικήσει μια μέτρια ομάδα της Βραζιλίας.

Η δεύτερη έρευνα ονομάζεται «Κανονικότητες στη Διανομή των Γκολ στο Ποδόσφαιρο». Κάθισε ένας μαθηματικός από τη Βραζιλία και ένας Βρετανός φυσικός και ασχολήθηκαν με το πόσα γκολ μπαίνουν σε τέσσερα ανταγωνιστικά πρωταθλήματα (Αγγλία, Ιταλία, Ισπανία και Βραζιλία) και πως μοιράζονται τα γκολ στους παίχτες. Περιττό να πω ότι και εδώ χρησιμοποίησαν διάφορες φόρμουλες και αποδείξεις, όμως το κεντρικό στοιχείο ήταν ότι η κατανομή των γκολ μεταξύ επιθετικών, μέσων και αμυντικών παρέμενε σχετικά σταθερή. Προφανώς και δεν είναι και καμία είδηση ότι οι επιθετικοί σκοράρουν περισσότερο, όμως όταν σε τέσσερα πρωταθλήματα που μπαίνουν περίπου 800 γκολ το χρόνο η κατανομή των σκόρερ είναι σχεδόν όμοια, αυτό κάτι δείχνει. Κυρίως ότι το παιχνίδι παίζεται με τον ίδιο τρόπο.

Αυτές οι δύο έρευνες για παράδειγμα μπορούν να αποβούν εξαιρετικά χρήσιμες σε γυμναστές, εργοφυσιολόγους, σκάουτς και προπονητές. Η πρώτη μπορεί να βγάλει μοντέλα προπόνησης ανάλογα με τον αντίπαλο, το πότε παίζεται το επόμενο παιχνίδι, το πόση ενέργεια θα πρέπει να καταναλώσουν οι παίχτες, το αν επιτρέπεται το ροτέισον και τόσα άλλα σημαντικά. Η δεύτερη μπορεί με τη σειρά της να γίνει οδηγός μεταγραφών. Αν πχ. τα χαφ μιας ομάδας σκοράρουν κάτω από το μέσο όρο, πρέπει να αγοραστεί ένα χαφ που να έχει γκολ. Αν η κατανομή των γκολ αποκλίνει από τις σταθερές θα πρέπει να αποκτηθούν παίχτες που να δώσουν μεγαλύτερη ποικιλία στο σκοράρισμα και μέσω των ίδιων μοντέλων να βρεθούν αυτοί σε διάφορα σημεία του πλανήτη.

Ξέρω ότι χαλάω αρκετά ρομαντικά στοιχεία του παιχνιδιού, αλλά οι περισσότεροι τοπ σύλλογοι δουλεύουν πια έτσι και δεν είναι μόνο εκείνος ο περίεργος Αλσατός με τα μοντελάκια του. Η αλήθεια είναι ότι τη φυσική την πρωτοέβαλε στο ποδόσφαιρο ο σπουδαίος Βαλερύ Λομπανόφσκι, απόφοιτος κβαντομηχανικής ο ίδιος. Η σειρά περιέχει πολλά στοιχεία που ξεφεύγουν από τα γκολ και τη τις κατανομές, αλλά δυστυχώς είναι για φυσικομαθηματικούς. Εμείς ακόμα προσπαθούμε να καταλάβουμε πώς στο κέρατο πάνε έτσι τα φάουλ του Πίρλο.