«Ο Κρόιφ, σαμπάνιες, γυμνά κορίτσια, βουτιές» και το Μουντιάλ του 1978

Δεκέμβριος 1971. Ο 24χρονος Γιόχαν Κρόιφ κερδίζει την πρώτη από τις τρεις Χρυσές Μπάλες της καριέρας του φορώντας ένα σακάκι με κεντημένο ένα τεράστιο λογότυπο, κι από κάτω ένα παπούτσι, ώστε και οι αναλφάβητοι φίλοι του ποδοσφαίρου να μάθουν τι παπούτσια προτιμά. Τον συνοδεύουν το πρώτο του παιδάκι και η σύζυγός του, η τρομερή Ντάνι, η Γιόκο Όνο της Εθνικής Ολλανδίας. Η γυναίκα που λέγεται πως βρίσκεται πίσω από ένα, ίσως και δύο, χαμένα Παγκόσμια Κύπελλα.

Ο Γιόχαν Κρόιφ παντρεύτηκε την Ντάνι Κόστερ στα 21 του. Πέρα από τον αναμφισβήτητο έρωτα που υπήρχε ανάμεσά τους, αυτός ο γάμος ήταν ένα είδος επένδυσης. Ο Γιόχαν διαφήμιζε ανέκαθεν τις αρετές της σταθερής οικογενειακής ζωής για την καριέρα ενός ποδοσφαιριστή και πίεζε τους συμπαίκτες του στον Άγιαξ να παρατήσουν την εργένικη ζωή. Ο πεθερός του, ο Κορ Κόστερ, έμπορος διαμαντιών, γίνεται ο κέρβερος-μάνατζέρ του, σε μια εποχή που το επάγγελμα του μάνατζερ δεν υπήρχε καν, όπως δεν υπήρχε και το επάγγελμα του ποδοσφαιριστή-εκατομμυριούχου πριν τον Κρόιφ –και πριν τον Κόστερ. Οι άσπονδοι εχθροί του της Αϊντχόβεν αποκαλούσαν τον Γιόχαν, για προφανείς λόγους, «ο γαμπρός».

2 Ιουνίου 1978. Η Αργεντινή παίζει το εναρκτήριό της ματς στο δικό της Παγκόσμιο Κύπελλο. Ο πιο γνωστός Αργεντίνος συγγραφέας, ο Χόρχε Λούις Μπόρχες, που περιφρονεί το ποδόσφαιρο –«το ποδόσφαιρο είναι τόσο δημοφιλές γιατί κι η βλακεία είναι πολύ δημοφιλής»– δίνει την ίδια ώρα μια διάλεξη για την αθανασία –το έκανε βέβαια επίτηδες. 25 Ιουνίου 1978. Η Αργεντινή και η Ολλανδία βρίσκονται αντίπαλες στον τελικό της διοργάνωσης στο Μονουμεντάλ του Μπουένος Άιρες. Ο πιο γνωστός Ολλανδός, ο Γιόχαν Κρόιφ, βρίσκεται στο Λονδίνο με τη γυναίκα του. Την ώρα του τελικού έχουν βγει για ψώνια – και μάλλον το έκαναν επίτηδες.

Μα γιατί ο Κρόιφ, που δεν περιφρονούσε καθόλου την μπάλα, δεν βρίσκεται στην Αργεντινή; Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια του παγκόσμιου ποδοσφαίρου. Την προηγούμενη χρονιά συνέβαλε αποφασιστικά στην πορεία της Ολλανδίας στα προκριματικά, κυρίως στο 0-2 με το Βέλγιο που έκρινε την πρόκριση. Έδειξε έναν πρωτοφανή ζήλο –έπαιξε ακόμη και στα φιλικά–, ειδικά αν συλλογιστούμε τη μέχρι τότε χαλαρή σχέση του με την Εθνική (μόλις 48 συμμετοχές σε 11 χρόνια, πολύ παραγωγικές βέβαια: 33 γκολ). Κι όχι μόνο αυτό: ο Κρόιφ ανακατεύτηκε στη σύνθεση της εθνικής Ολλανδίας του 1978, επιβάλλοντας, όπως το 1974, τον αποκλεισμό του κορυφαίου Ολλανδού τερματοφύλακα, του Γιαν φαν Μπέβερεν, και τον παραγκωνισμό του Βίλι φαν ντερ Κάιλεν, του κορυφαίου μέχρι σήμερα σκόρερ του ολλανδικού πρωταθλήματος. Κι οι δυο ήταν παίκτες της Αϊντχόβεν, κι οι δύο δεν ήθελαν για μάνατζερ τον Κορ Κόστερ, και με τους δυο ο «γαμπρός» είχε πολύ κακές σχέσεις.

Κι όμως, τον Οκτώβριο του 1977 ο Γιόχαν αναγγέλει επίσημα ότι δεν θα ξαναπαίξει με την Εθνική. Ποιος κρεμάει τα παπούτσια του πριν από ένα Παγκόσμιο Κύπελλο στο οποίο μόλις προκρίθηκε; Ειδικά αν η χώρα του έχει γνωρίσει τρία μεγάλα τραύματα στην ιστορία της: τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τις φονικές πλημμύρες του 1953 και τον χαμένο τελικό του 1974.

Οι θεωρίες είναι πολλές: η πιο διαδεδομένη κι η πιο κολακευτική για τον Κρόιφ ήταν ότι δεν πήγε στην Αργεντινή σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη χούντα του Βιντέλα. Στην πραγματικότητα, ο Κρόιφ δεν είχε ποτέ ιδιαίτερες πολιτικές ευαισθησίες –κι αν είχε, θα ήταν προς τα δεξιά– ενώ ούτε αυτός ούτε οι συμπαίκτες του δεν έδειξαν να συγκινούνται από ένα δειλό κίνημα μποϊκοτάζ του Μουντιάλ που εμφανίστηκε εκείνη την εποχή στην Ολλανδία. Το 2008 ο ίδιος προέβαλε έναν άλλο λόγο. Αποκάλυψε ότι το 1977 στη Βαρκελώνη ένας οπλισμένος κακοποιός εισέβαλε στο σπίτι του, έδεσε αυτόν και τη γυναίκα του και αποπειράθηκε να τους ληστέψει. Έζησε για μήνες με αστυνομική προστασία και ο φόβος μην πέσει θύμα απαγωγής τον κράτησε μακριά από την Αργεντινή. Κι αυτή η θεωρία μπάζει κάπου, καθώς η Βαρκελώνη, στην οποία παρέμεινε κανονικά και μετά το επεισόδιο, δεν βρίσκεται, ως γνωστόν, στην Αργεντινή. Μια τρίτη θεωρία στέκεται στα προβλήματα των χορηγών: την Εθνική Ολλανδίας την έντυνε η Adidas, τον Γιόχαν ξέρουμε ποιος. Αλλά αυτά τα προβλήματα ξεπεράστηκαν στο παρελθόν με το τρομερό εύρημα της ειδικής εμφάνισης που, για το νούμερο 14, αντί για τρεις είχε δυο ρίγες –το κόλπο θα εφαρμόσουν μάλιστα το 1978 και οι αδερφοί Φαν ντερ Κέρκοφ.

Για πολλούς συμπαίκτες –όπως ο Τζόνι Ρεπ ή ο Καταλανός Κάρλες Ρέσακ– και συμπατριώτες του Κρόιφ, ο λόγος πρέπει να αναζητηθεί τέσσερα χρόνια πιο πριν, στο νερό μιας πισίνας στο Μύνστερ, στη βορειοδυτική Γερμανία.

30 Ιουνίου 1974. Οι μαλλιάδες Ολλανδοί που με τον Άγιαξ και τη Φέγενορντ σκορπίζουν τον τρόμο στα ευρωπαϊκά γήπεδα από το 1970, περνάνε με άνεση, στιλ και με τον Κρόιφ να κάνει μαγικά, στη δεύτερη φάση, όπου διέλυσαν 4-0 την Αργεντινή. Μόλις έχουν κερδίσει 2-0 και την Ανατολική Γερμανία, μαγεύοντας και τους ίδιους τους Ανατολικογερμανούς θεατές, μεταξύ των οποίων την εικοσάχρονη τότε Άνγκελα Μέρκελ. Επόμενος αντίπαλος η παγκόσμια πρωταθλήτρια Βραζιλία. Αλλά το ματς δεν φοβίζει τους Ολλανδούς. Όπως θυμάται ο Τζόνι Ρεπ «Αισθανόμασταν ότι κερδίζαμε ήδη 1-0 πριν ακόμη μπούμε στο γήπεδο. Κοιτούσαμε τους άλλους αφ΄υψηλού, ή μάλλον δεν τους κοιτούσαμε καν».

Τρεις μέρες πριν το ματς με τη Βραζιλία λοιπόν, μερικοί Ολλανδοί ροκ σταρ, όπως ο Νέεσκενς, πάνε σε μια κοντινή ντισκοτέκ, άλλοι, όπως ο Κρόιφ κι ο Ρένζενμπρινκ, πίνουν χαλαροί κούμπα λίμπρε στο ξενοδοχείο τους παρέα με κάποια κορίτσια. Εκεί μένει κι ένας νεαρός δημοσιογράφος της Stuttgarter Nachrichten, ο Γκουίντο Φρικ, που για να κάνει ανενόχλητος τη δουλειά του, παριστάνει τον έμπορο ζυμαρικών. Βλέπει έκπληκτος την άνεση των Ολλανδών και πάει να κοιμηθεί. Αργά τη νύχτα ξυπνάει από ένα τραγούδι των Bee Gees, διαμαρτύρεται στη ρεσεψιόν, τον καλούν στο αυτοσχέδιο πάρτι που έχει οργανωθεί σε ένα από τα δωμάτια των Ολλανδών για να τον κατευνάσουν. Περνάνε συμπαθητικά, κάποιοι προτείνουν να μεταφερθούν στην πισίνα για νυχτερινό μπάνιο και να το γυρίσουν στη σαμπάνια. Ο Γκουίντο ακολουθεί.

Την άλλη μέρα στέλνει το ρεπορτάζ στην εφημερίδα του, ενώ πουλάει την ιστορία για 500 μάρκα και σε έναν συνάδελφό του της Bild. Στις 2 Ιουλίου η εκλεκτή εφημερίδα θα βγει με ζουμερό τίτλο, αντάξιο της φήμης της: «Ο Κρόιφ, σαμπάνιες, γυμνά κορίτσια και βουτιές ». Το σχετικό άρθρο κάνει λόγο για όργια, αναφέρει μάλιστα και την ύπαρξη φωτογραφιών, που κανείς όμως ποτέ δεν είδε.

Τα νέα περνούν γρήγορα τα σύνορα, οι γυναίκες των Ολλανδών τα μαθαίνουν, πολλές από αυτές καταφθάνουν στη Γερμανία με ειδική άδεια του Μίχελς ώστε να ηρεμήσουν τα πράγματα. Η Ντάνι απλώς τηλεφωνεί. Με τις ώρες. Όλοι, παίκτες και υπάλληλοι στο ξενοδοχείο, θυμούνται τις πολύωρες συζητήσεις του Κρόιφ με τη γυναίκα του, τις αγωνιώδεις προσπάθειές του να την καθησυχάσει. Τότε, λένε, της υποσχέθηκε ότι ποτέ δεν θα ξαναλείψει από το σπίτι για τόσο μεγάλο διάστημα κι ότι δεν θα έπαιζε στην τελική φάση του επόμενου Παγκόσμιου Κυπέλλου. Ο Γιαν Σβαρτσκράους αποκάλυψε μετά από χρόνια πως, ήδη από το 1976,, όταν ήταν προπονητής της Εθνικής Ολλανδίας, ο ίδιος ο Γιόχαν του είχε πει ότι δεν επρόκειτο να πάει στην Αργεντινή ακριβώς λόγω των γεγονότων της πισίνας. Το τι πραγματικά έγινε στην περίφημη πισίνα δεν θα μαθευτεί ποτέ. Ο Γκουίντο Φρικ, που όσο νάναι είχε μια πιο άμεση εποπτεία, λέει πως υπήρξε ενδεχομένως κάποια, χμμ, αναστάτωση ορισμένων ποδοσφαιριστών, αλλά ότι τα πράγματα δεν προχώρησαν. Επίσης θυμάται ότι συζητούσε τρία τέταρτα με το Κρόιφ για θέματα τακτικής και για ζυμαρικά –πράγματα όχι ιδιαίτερα ερεθιστικά με τον τρόπο που το εννοεί μια εφημερίδα σαν την Bild– κι ότι εκείνος τού έκανε τράκα όλα του τα τσιγάρα.

Η Ολλανδία κερδίζει και τη Βραζιλία εξίσου άνετα, ο Κρόιφ βάζει ένα πανέμορφο γκολ (και κάνει επίδειξη της πασίγνωστης ολλανδικής ομαδικότητας σπρώχνοντας τον Τζόνι Ρεπ που έτρεξε να πανηγυρίσει μαζί του).

Στον τελικό, τα πράγματα έμοιαζαν να πάνε όπως τα έλεγε ο Ρεπ: 1-0 σχεδόν πριν μπουν στο γήπεδο –πέναλτι στον Κρόιφ στο πρώτο λεπτό, εύστοχο χτύπημα Νέεσκενς. Η συνέχεια είναι, όπως γνωρίζουμε, εντελώς διαφορετική. Το νούμερο 14 μοιάζει χαμένο, χωρίς συγκέντρωση και ψυχραιμία, κάνει λάθος επιλογές, είναι άστοχος και εκνευρισμένος –με το ζόρι γλιτώνει τη δεύτερη κίτρινη στο 70΄.

Οπωσδήποτε φταίει ο Μπέρτι Φογκτς που του σπάει τα νεύρα αντιμετωπίζοντάς τον όπως κανείς δεν μπόρεσε να το κάνει. Για πολλούς όμως, ένας από τους κύριους λόγους αυτού του εκνευρισμού πρέπει να αναζητηθεί στις σκοτούρες του Κρόιφ με τη γυναίκα του που τον απασχολούσαν μέχρι την ώρα του αγώνα και που τον άφησαν ξάγρυπνο την παραμονή. Για τον Βιμ Ραϊσμπέργκεν ολόκληρη η ιστορία στήθηκε από τους Γερμανούς ακριβώς για να εξουδετερωθεί ο Κρόιφ.

Τέσσερα χρόνια μετά οι Ολλανδοί θα φτάσουν στον τελικό, ακόμη και χωρίς το αστέρι τους. Θα αντιμετωπίζουν την Αργεντινή του Μάριο Κέμπες και θα χάσουν πάλι. Τι θα γινόταν αν ο Κρόιφ είχε ταξιδέψει στην Αργεντινή, αν η Ντάνι ήταν πιο φίλαθλη, αν οι Bee Gees έπαιζαν πιο χαμηλά, αν το ξενοδοχείο δεν είχε πισίνα; Για πολλούς Ολλανδούς η απάντηση είναι προφανής. Για ορισμένους μάλιστα είναι τόσο προφανής που θυμούνται με πικρία πως το 1970, όταν η Ολλανδία έπαιζε την πρόκριση στο Μουντιάλ του Μεξικού, ο Κρόιφ ήταν πάλι απών σε ένα κρίσιμο ματς: είχε πάει στο Μιλάνο με την Ντάνι για να αγοράσουν εμπόρευμα για τη μπουτίκ της.

Οι περισσότεροι παίκτες της Εθνικής Ολλανδίας του 1974 χώρισαν τα χρόνια που ακολούθησαν το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1974. Η Ντάνι κι ο Γιόχαν έκλεισαν τον Δεκέμβριο 47 χρόνια ευτυχισμένου γάμου. Ευχόμαστε πάνω απ΄όλα υγεία και μακροημέρευση.