Οι φίλοι μας τα ζώα : οπαδική λύσσα και αντιτετανικοί οροί

Όλοι λίγο-πολύ γνωρίζουμε, ακόμη και παρά τη θέλησή μας, περιστατικά όπου ματς μεταξύ ελληνικών ομάδων έχουν σημαδευτεί από την παρουσία ζώων –κι εδώ η λέξη «ζώα» χρησιμοποιείται κυριολεκτικά: ψάρια στους πάγκους, κότες  και λαγοί στο χορτάρι. Ίσως αναρωτηθήκατε κι εσείς αν αυτά τα θλιβερά περιστατικά οφείλονται στο ότι στην Ελλάδα δεν περάσαμε Διαφωτισμό. Η απάντηση είναι «ναι». Στη Γερμανία, όπου πέρασαν Διαφωτισμό (αυτοί τον λένε Aufklärung), τα ζώα που εμπλέκονται στα ντέρμπι είναι πολύ μεγαλύτερα.

Το Ντέρμπι της Κοιλάδας του Ρουρ δεν ήταν πάντοτε ντέρμπι. Για ορισμένους, ο φανατισμός που διακρίνει τις αναμετρήσεις της Σάλκε με την Μπορούσια Ντόρτμουντ ξεκινάει με την κρίση στη σιδηρουργία στη δεκαετία του΄60, τη σταδιακή εγκατάλειψη και το κλείσιμο των ανθρακωρυχείων και των μεταλλωρυχείων που οδήγησε την κοιλάδα του Ρουρ σε οικονομικό μαρασμό και τις τοπικές ομάδες σε παρακμή –όπως συνέβη και αλλού. Οι τίτλοι απομακρύνονταν και απόμεινε το ντέρμπι ως μόνη ενδιαφέρουσα στιγμή της σεζόν. Μια άλλη εκδοχή είναι ότι η δημιουργία της Μπουντεσλίγκα, του ενιαίου δηλαδή πρωταθλήματος, το 1963, διέλυσε τα όποια αισθήματα αλληλεγγύης υπήρχαν ανάμεσα στους οπαδούς των δυο συλλόγων που πριν συμμετείχαν στο τοπικό πρωτάθλημα (Oberliga) της Δύσης. Το 1958, όταν η Σάλκε πήρε το τελευταίο της μέχρι σήμερα πρωτάθλημα, οι κάτοικοι του Ντόρτμουντ σταμάτησαν το τρένο που γύριζε με τη θριαμβεύτρια ομάδα από το Ανόβερο, ώστε να πανηγυρίσουν κι αυτοί τον τίτλο μαζί με τους γείτονες.

Το 1969 τα πράγματα έχουν αλλάξει. Στις 6 Σεπτεμβρίου, στο Ρότε Έρντε, το παλιό γήπεδο της Μπορούσια, έχουν μαζευτεί πάνω από 32.000 θεατές, οπωσδήποτε περισσότεροι από όσους χωράνε στις κερκίδες. Πολλοί είναι καθισμένοι κυριολεκτικά στο γκαζόν. Η Σάλκε προηγείται στο 37΄με ένα γκολ του Αυστριακού Χανς Πίρκνερ, ο οποίος δυο χρόνια μετά θα βρεθεί παρεμπιπτόντως μπλεγμένος στο περίφημο Σκάνδαλο της Μπουντεσλίγκα, μια υπόθεση δωροδοκίας μεγάλης κλίμακας. Οι οπαδοί της Σάλκε, τρελοί από χαρά, μπαίνουν μέσα στο γήπεδο να πανηγυρίσουν και να αγκαλιάσουν τους παίκτες τους –έτσι κι αλλιώς, δεν είχαν δα να διανύσουν και μεγάλη απόσταση. Οι αστυνομικοί επιχειρούν να επιβάλουν την τάξη με όπλο τα εκπαιδευμένα τους λυκόσκυλα, τα οποία, όμως, ορέγονται τους ποδοσφαιριστές της Σάλκε.

Ένα από αυτά, ο Ρεξ, θα δαγκώσει στα οπίσθια τον αμυντικό Φρίντελ Ράους, ένα άλλο, που θα μείνει ανώνυμο, θα δαγκώσει τον Γκερτ Νόιζερ στην αριστερή γάμπα. Παρά τους πόνους, οι δαγκωμένοι θα συνεχίσουν, και στο ημίχρονο θα κάνουν αντιτετανικό ορό. Ο Νόιζερ θα βγει στο 76΄, καθώς το πόδι του άρχισε να μουδιάζει, ενώ ο σκληροτράχηλος Ράους θα το πάει μέχρι τέρμα. Τις επόμενες νύχτες κοιμήθηκε αναγκαστικά μπρούμυτα.

Το περιστατικό θα του χαρίσει μια ουλή μήκους τεσσάρων εκατοστών και την τύχη να τον υποδέχονται παντού όπου πήγαινε με γαβγίσματα. Το ματς θα τελειώσει 1-1. Τα δύο θύματα θα αποζημιωθούν με 300 μάρκα ο καθένας, οι φίλαθλοι σκύλοι θα φορέσουν υποχρεωτικά φίμωτρο και τα γερμανικά γήπεδα θα αποχτήσουν κάγκελα ανάμεσα στις κερκίδες και τον αγωνιστικό χώρο.

Και η ρεβάνς; Ο πήχης είχε μπει πολύ ψηλά. Ίσως όχι αρκετά ψηλά, όμως. Τον Ιανουάριο του 1970, στο Γκελζενκίρχεν, οι παίκτες της Μπορούσια, μπαίνοντας στο γήπεδο Γκλικάουφ Κάμπφμπαν, θα βρεθούν μπροστά σε ένα θέαμα που θα τους κόψει λίγο τα αίματα: λίγο πριν τη σέντρα, μερικά λιονταράκια έκοβαν βόλτες στο γήπεδο. Ο αθεόφοβος Γκίντερ Σίμπερτ, ο πρόεδρος της Σάλκε, τα είχε νοικιάσει από έναν κοντινό ζωολογικό κήπο και εμφάνισε εν είδει αντιποίνων για τα όσα έγιναν τον Σεπτέμβριο. Κι αυτό το ματς θα λήξει 1-1.

Θα τελειώσουμε με μία ακόμη γερμανική λέξη, αμετάφραστη στα ελληνικά και που κατά τη γνώμη μας είναι πάρα πολύ χρήσιμη –θα το διαπιστώσετε αμέσως. Η λέξη αυτή είναι Fremdschämen και σημαίνει πάνω-κάτω την ντροπή που νιώθουμε για κάτι που κάνει ή λέει κάποιος άλλος. Ο Φρίντελ Ράους, το πιο διάσημο θύμα των γεγονότων του 1969, απολάμβανε για χρόνια αυτήν τη ανέλπιστη αν και επώδυνη διασημότητα που του χάρισε το λυκόσκυλο Ρεξ. Λέγεται πως σε μια ερώτηση σπάνιας λεπτότητας «Τι θα γινόταν αν ο Ρεξ σας είχε δαγκώσει από μπροστά κι όχι από πίσω;» έδωσε μια εξίσου κομψή απάντηση: «Δεν θα του είχε απομείνει δόντι». Fremdschämen.