Η Επάνοδος του Χουλιγκανισμού στην Ισπανία

«Δέχθηκα σήμερα ρατσιστική επίθεση από την εξέδρα». Μετά το τέλος του ματς της Εσπανιόλ με την Αθλέτικ Μπιλμπάο ο Ινιάκι Γουΐλιαμς βγήκε και έκανε την παραπάνω δήλωση. Δε μίλησε για το ματς, δεν τον ενδιέφερε η ήττα της Μπιλμπάο. Ο Γουίλιαμς ήταν το τελευταίο θύμα της εξέδρας της Εσπανιόλ, που η αλήθεια είναι έχει ένα μεγάλο ιστορικό τέτοιων συμπεριφορών.

Πριν το ματς, στην Κορνελιά, στα προάστια της Βαρκελώνης, είχαν πλακωθεί οι οργανωμένοι οπαδοί των δύο συλλόγων. Και μπορεί αυτοί της Εσπανιόλ να είναι τόσο λίγοι που μετράνε απουσίες στο γήπεδο, αλλά στην Ισπανία δεν υπάρχει η κουλτούρα οι οπαδοί να ταξιδεύουν με την ομάδα στα εκτός έδρας ματς, όπως στην Αγγλία, τη Γερμανία, τη Γαλλία ή την Ιταλία. Συνήθως μιλάμε για εσωτερικούς μετανάστες, οπαδούς συλλόγων που ζουν ήδη στην πόλη όπου διεξάγεται το ματς.

Η φωτογραφία από τη Marca που πέρασε τις ιαχές πιθήκου που έκαναν οι οπαδοί της Εσπανιόλ.

Οι οργανωμένοι οπαδοί της Εσπανιόλ σχετίζονται με την άκρα δεξιά, ενώ αυτοί της Αθλέτικ με τον αναρχικό χώρο. Σε κάποια άλλη χώρα η απορία θα ήταν: «Mα γιατί σας πήρε τόσο καιρό να πλακωθείτε;». Στην Ισπανία η απάντηση είναι ότι απλώς δεν είχαν βρεθεί. Υπάρχει διαφορά μεταξύ του «κάποιοι σκόρπιοι μέσα στην εξέδρα», που δεν τους πειράζει κανείς, και του οργανωμένου οπαδού.

Λίγες ώρες μετά στη Βαλένθια οργανωμένοι του τοπικού συλλόγου και οργανωμένοι της Μπαρσελόνα πλακώθηκαν πριν το μεταξύ τους ματς. Από τη Βαλένθια το υπεύθυνο οπαδικό κλαμπ ήταν οι «Γιομούζ», σκληρά ακροδεξιό φαν κλαμπ, που από το Σεπτέμβρη η επίσημη Βαλένθια το είχε πετάξει εκτός γηπέδου λόγω επιθέσεων σε άλλα φαν κλαμπ του συλλόγου που δε μοιράζονταν τις ακραίες θέσεις τους. Από την πλευρά της Μπαρσελόνα ήταν οι γνωστοί από πάντα «Μπόσος Νόις». Οπαδικό κλαμπ που ξεκίνησε από τα αριστερά για να καταλήξει με τα χρόνια στην εθνικιστική, καταλανική στην περίπτωσή του, δεξιά και ακροδεξιά (για όποιον ενδιαφέρεται, εδώ μια πιο αναλυτική ιστορία αυτής της μετάβασης).

Τα επεισόδια αυτά έρχονται να προστεθούν σε διάφορα πλακώματα, όπως στο τοπικό μικρό ντέρμπι της Μαδρίτης, Λεγανές-Χετάφε (σαν να λέμε Προοδευτική-Ιωνικός), στο περυσινό Γαλιθιάνικο ντέρμπι και σε συναντήσεις με οπαδούς ξένων συλλόγων, όπως με αυτούς της Λυών. Μετά τη δολοφονία του οπαδού της Λα Κορούνια από μέλος του Φρέντε Ατλέτικο στη Μαδρίτη, υπήρξε μια περίοδος ύφεσης, όμως αρχικά η έξαρση των ρατσιστικών επιθέσεων στα ισπανικά γήπεδα και, κατά δεύτερον, η προσπάθεια ανασύνταξης των χουλιγκάνων, κυρίως των μεγάλων κλαμπ, αρχίζει να δημιουργεί πάλι ένα επικίνδυνο σκηνικό από τα παλιά.

Σε μεγάλο βαθμό, όπως πάντα φυσικά, την ευθύνη την έχουν οι διοικήσεις. Οι Μπόσος Νόις έχασαν όλα τους τα ερείσματα όταν ο Λαπόρτα τους πέταξε έξω. Οι επιτυχίες του συλλόγου μετά και η παγκοσμιοποίηση της εξέδρας του Καμπ Νόου τους έκανε περιττούς και αδιάφορους. Άλλωστε υπάρχουν άλλες «Πένιας» (έτσι λέγονται στην Ισπανία τα κλαμπς οπαδών) που κάνουν κερκίδα χωρίς επεισόδια. Ο Φλορεντίνο Πέρεθ έχει τους Ούλτρα Σουρ κάτω από απόλυτο έλεγχο και στο Μπερναμπέου δεν συμβαίνει το παραμικρό. Ακόμα και μικρότεροι σύλλογοι με μεγάλες οπαδικές βάσεις, όπως η Μπέτις και η Σεβίλλη, έχουν αρκετά μεγάλο έλεγχο των οργανωμένων οπαδών τους.

Εδώ να διευκρινίσουμε ότι όταν λέμε «έλεγχο», τουλάχιστον στην Πριμέρα, δεν εννοούμε ότι κάνουν ό,τι πει ο πρόεδρας ως καλός στρατός. Έλεγχος σημαίνει, στα Ισπανικά μέτρα, ότι όσο δεν προκαλούν επεισόδια και πηγαίνουν στο γήπεδο ως φαν κλαμπς χωρίς να επιβάλλουν στους άλλους τη νοοτροπία τους είναι όλα καλά από την πλευρά του συλλόγου. Ο σύλλογος με τη σειρά του αναγνωρίζει τις «Πένιας» ως επίσημες, με τα μπόνους στις τιμές των εισιτηρίων που φέρει αυτό, και έτσι είναι όλοι χαρούμενοι. Κάπως έτσι για παράδειγμα κατέληξε η Ατλέτικο να ανέχεται το φασιστικό Φρέντε στις εξέδρες της για πολλά χρόνια, μέχρι που κάποιο μέλος του δολοφόνησε κάποιον οπαδό φιλοξενούμενης ομάδας. Θα μου πείτε τώρα, αν δολοφονούσαν εκτός ποδοσφαιρικού πλαισίου δεν ενδιέφερε το σύλλογο; Και η απάντηση είναι ξεκάθαρα όχι. Το αυτό ισχύει και για τους Γιομούζ της Βαλένθια. Έφυγαν από την εξέδρα μόνο όταν επιτέθηκαν σε άλλα μέλη της, όχι πριν.

Αντίθετα η Μπαρσελόνα ήταν τρομακτικά ευτυχής που είχε πετάξει τα Τρελά Αγόρια (αυτό σημαίνει Μπόσος Νόις στα Καταλανικά) εκτός γηπέδου. Οι Μπόσος ήταν μια συνεχής πηγή επεισοδίων, πριν καν φτάσουμε στις γραφικότητες με τα μπουκάλια ουίσκι και τις γουρουνοκεφαλές στον Φίγκο. Το θέμα στη Βαρκελώνη είναι ότι όταν η ομάδα σταμάτησε να έχει τις συνεχόμενες επιτυχίες και με πρόεδρο ένα μαρκετίστα ντολμά όπως ο Μπαρτομέου χάθηκε ο έλεγχος. Στην περίπτωση της Μπαρσελόνα βέβαια υπάρχει άλλος ένας παράγοντας που έχει μια διττή επίδραση στο οπαδικό της κομμάτι.

Το Καταλανικό ζήτημα έχει δημιουργήσει δύο αντίρροπες τάσεις. Στη Βαρκελώνη, υπάρχει μια προσπάθεια ανασύνταξης των Μπόσος Νόις πάνω στη βάση του καταλανικού εθνικισμού, της διεκδίκησης της ανεξαρτησίας και του τι θεωρούν ότι η Μπαρσελόνα ως σύλλογος συμβολίζει σε αυτό το πλαίσιο. Η προσπάθεια βέβαια στηρίζεται όπως λένε οι ίδιοι στο να γίνουν ξανά «οι οπαδοί που θα προκαλούν τον περισσότερο τρόμο σε όλη τη Λα Λίγα». Όπως έγραφε και ο δημοσιογράφος που έκανε το ρεπορτάζ γι’ αυτούς στην «Ελ Παΐς», προσοχή στη χρήση του «Λα Λίγα» και όχι «της Ισπανίας».

Αυτή η νέα συσπείρωση γύρω από το καταλανικό των νέων Μπόσος Νόις δημιουργεί αντίδραση στην υπόλοιπη Ισπανία από τα ακροδεξιά, Φραγκικά φαν κλαμπ όπως το Φρέντε ή οι Γιομούζ. Το σκηνικό είναι εύκολο να στηθεί. “Έρχονται οι Καταλανοί εδώ που είναι Ισπανία και θα τους δείξουμε εμείς”. Και ανάποδα, “έρχονται οι κατακτητές Ισπανοί στην Καταλωνία, να πάρουν μια γεύση ανεξαρτησίας”. Και τώρα στην ερώτηση του εκατομμυρίου, πώς και στο clasico δε συμβαίνει τίποτα; Διότι, όπως είναι αυτονόητο, εκεί υπάρχει πολύ μεγάλος έλεγχος. Παρά την αγωνιστική πτώση των δύο μεγάλων Ισπανών, το clasico είναι το πιο εμπορικό παιχνίδι του κόσμου. Και ναι, οι διοικήσεις ασχολούνται και το προστατεύουν.

Κλείνοντας, θα συνοψίσω την εκτίμηση για την άνοδο του χουλιγκανισμού στην Ισπανία σε τρία βασικά σημεία. Πρώτον, ο μειωμένος έλεγχος των διοικήσεων πάνω στους οπαδούς. Σε κλαμπ όπως η Ρεάλ Μαδρίτης, όπου κάποιος ασχολείται σοβαρά με το θέμα, δεν υπάρχουν κρούσματα. Στις Μπαρσελόνα, Ατλέτικο, Βαλένθια, Μπιλμπάο και σε άλλες υπάρχει θέμα. Δεύτερον, το καταλανικό ζήτημα που δημιουργεί μια ανασύνταξη, στους οπαδούς της Μπαρσελόνα κυρίως, και αντιδράσεις από τα φαν κλαμπς που σχετίζονται με την φραγκική ακροδεξιά στην υπόλοιπη χώρα. Και τρίτον, σε μικρότερο βαθμό, η πτώση του επιπέδου του πρωταθλήματος, σε συνδυασμό με τη διεθνοποίηση της Λα Λίγα που αφήνει χώρο στα εξωαγωνιστικά και δημιουργεί συνθήκες αποξένωσης του ντόπιου πληθυσμού από τους συλλόγους.

Να πω εδώ ότι δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος για το κοντινό μέλλον. Οι διοικήσεις των ομάδων ασχολούνται με τους χορηγούς σε Ασία και Αμερική, η Λα Λίγα παλεύει να διοργανώσει ένα παιχνίδι πρωταθλήματος στο Μαϊάμι και πρόεδρος της Ομοσπονδίας είναι ένας δηλωμένος ακροδεξιός. Αν όλα αυτά δεν είναι τρομακτικά για το «Πρωτάθλημα που συγκινεί τον κόσμο», τότε εγώ πάω πάσο. Τουλάχιστον ακόμα στην Ισπανία η ταυτοποίηση των δραστών και το πέταγμα τους εκτός γηπέδου γίνεται το πολύ σε 48 ώρες από το συμβάν.