Ο Πάπας του Πόρτο: η ιστορία του αμφιλεγόμενου Πίντο ντα Κόστα
Λίγοι άνθρωποι στην Ευρώπη μπορούν να περηφανεύονται ότι διοικούν τον ίδιο σύλλογο για πάνω από 30 χρόνια. Από αυτούς, κανείς δεν έχει τις επιτυχίες, την ιστορία και την πορεία του Ζόρζε Νούνο Πίντο ντα Κόστα, του ανθρώπου που στα 82 του χρόνια συνεχίζει να βρίσκεται επικεφαλής της αγαπημένης του ομάδας, της Πόρτο. Ο άνθρωπος πίσω από δεκάδες μεταγραφές, ανακαλύψεις παικτών, αλλά και προπονητών, ο άνθρωπος των τίτλων που έχει κάνει μια ομάδα από μια πόλη 200 χιλιάδων κατοίκων brand name στο ποδόσφαιρο, ο αμφιλεγόμενος ισχυρός άντρας του πορτογαλικού ποδοσφαίρου δεν φαίνεται διατεθειμένος να τα παρατήσει.
Ο Ζόρζε είναι γόνος μιας ιστορικής και πλούσιας οικογένειας της πόλης του Πόρτο, το τέταρτο από τα πέντε παιδιά. Στα 8 του χρόνια, το 1945, βρέθηκε μαζί με έναν θείο του (ποδοσφαιρόφιλο και πρόεδρο της Φαμαλικάο) για πρώτη φορά στο γήπεδο της Πόρτο και την είδε να βάζει πέντε γκολ απέναντι στην Μπράγκα. Αυτή η πρώτη επαφή με τον σύλλογο, έφερε και έναν έρωτα με την πρώτη ματιά. Έναν έρωτα που διαρκεί σχεδόν ογδόντα χρόνια μετά. Ήταν εκεί, όταν η Πόρτο εγκαινίασε το νέο της στάδιο, το ιστορικό Εστάδιο ντας Άντας που αντικατέστησε το 1952 το παλιό της και μικρό γήπεδο. Σε εγκαίνια που όλοι θα ήθελαν να ξεχάσουν, καθώς η Πόρτο υπέστη την πιο βαριά εντός έδρα ήττα της ιστορίας της από την Μπενφίκα με 2-8. Λίγο καιρό αργότερα, η γιαγιά του τον έγραφε ως μέλος της Πόρτο.
Ο Πίντο ντα Κόστα πήγε στα καλύτερα σχολεία, είχε δασκάλους στο σπίτι να του μαθαίνουν αγγλικά και γαλλικά (ίσως και πιάνο) και αργότερα πήγε σε ένα αυστηρό σχολείο Ιησουιτών. Το σχολείο δεν του άρεσε, αλλά εκεί έκανε δυο δυνατές γνωριμίες. Τον μελλοντικό αντιπρόεδρο της Πόρτο και νονό του παιδιού και τον Πίντο ντε Σόουζα (κρατάμε το όνομα για αργότερα). Ο Πίντο ντα Κόστα δεν σταματά ποτέ να ασχολείται με την Πόρτο, αλλά και τον αθλητισμό. Λατρεύει το ποδόσφαιρο και το χόκεϊ με πατίνια (για το οποίο η Πόρτο έχει τμήμα και προφανώς είναι αρκετά δημοφιλές στην Πορτογαλία σε σχέση με την Ελλάδα). Παίζει ερασιτεχνικά ως τερματοφύλακας σε κάποιες μικρές ομάδες, αλλά δεν είναι για παραπάνω.
Μπορεί να μην έγινε ποδοσφαιριστής, μπορεί να μην σπούδασε κάτι σπουδαίο, αλλά βρήκε δουλειές χάρη στις γνωριμίες του και την ικανότητά του. Ξεκινάει από μία τράπεζα του Πόρτο, γίνεται πωλητής σε εταιρεία χημικών και μετά μπαίνει στις ηλεκτρικές συσκευές. Στα 23 του γίνεται για πρώτη φορά παράγοντας στον σύλλογο, στο τμήμα του χόκεϊ (πρώτα στα πατίνια και αργότερα στο χόρτο). Αργότερα γίνεται μέλος του Δ.Σ. της ερασιτεχνικής και αναλαμβάνει χρέη και στο τμήμα της πυγμαχίας. Εκεί κάνει μια ακόμα γνωριμία, με τον μποξέρ του συλλόγου Ρεινάλντο Τέλες.
Τα χρόνια περνούν κι ο Πίντο ντα Κόστα ανεβαίνει ιεραρχικά στην Πόρτο. Το ποδοσφαιρικό τμήμα όμως περνάει τεράστια κρίση. Η Πόρτο κατακτά το πρωτάθλημα του 1959 και από κει και πέρα ξεκινά μια περίοδος ανομβρίας. Οι Δράκοι στα επόμενα 17 χρόνια κατακτούν μόλις ένα κύπελλο, φτάνουν μέχρι και την 9η θέση και βλέπουν την Μπενφίκα να κυριαρχεί στο πορτογαλικό ποδόσφαιρο (με κάποιες εκλάμψεις της Σπόρτινγκ). Το 1976, η Μπενφίκα έχει 23 πρωταθλήματα Πορτογαλίας, η Σπόρτινγκ 14 και η Πόρτο μόλις 5. Είναι με διαφορά ο τρίτος σύλλογος της χώρας. Και όχι μόνο. Η Μποαβίστα κλέβει μεταγραφικούς της στόχους και απειλεί να γίνει αυτή “το αφεντικό της πόλης“. Το πρωτάθλημα του 1959, που η Πόρτο κατέκτησε και παραλίγο να της κλαπεί από την Μπενφίκα, μοιάζει μακρινή ανάμνηση. Ο πρόεδρος Αμέρικο Σα παίρνει τηλέφωνο τον Πίντο ντα Κόστα και του ζητάει να συναντηθούν. Του προτείνει να γίνει ο αρχηγός του ποδοσφαιρικού τμήματος της Πόρτο, ο άνθρωπος που θα έχει το ελεύθερο από την επιλογή του προπονητή, μέχρι τις μεταγραφές.
Ο Πίντο ντα Κόστα δέχεται και κάμπτει τις αντιρρήσεις του Αμέρικο Σα για την επιστροφή του κόουτς Ζοσέ Μαρία Πεδρότο. Ο Πεδρότο, πρώην παίκτης της Πόρτο, ήταν ένας πολύ μοντέρνος προπονητής, με σπουδές και πολλές γνώσεις. Ήταν ο κόουτς του μοναδικού τίτλου της Πόρτο (του κυπέλλου του 1968) στα πέτρινα χρόνια. Ήρθε όμως σε ρήξη με αρκετούς ποδοσφαιριστές κι όταν η διοίκηση πήρε το μέρος των παικτών, ο Πεδρότο έφυγε με πολύ άσχημο τρόπο. Τόσο άσχημο, που η Πόρτο του απαγόρευσε την είσοδο στις εγκαταστάσεις του συλλόγου. Μετά τη φυγή του, οδήγησε τη Σετούμπαλ σε μια ιστορική δεύτερη θέση (και σε έναν αποκλεισμό της Λίβερπουλ), ενώ τα πήγε εξαιρετικά και στην Μποαβίστα. Ο Πίντο ντα Κόστα τον πίστευε πολύ και ταυτόχρονα ήθελε να περάσει το μήνυμα στους γείτονες για το ποιος κάνει κουμάντο στην πόλη. Το Δ.Σ. της Πόρτο αποσύρει την απαγόρευση κι ο Πεδρότο εγκαταλείπει τα ασπρόμαυρα της Μποαβίστα για να γυρίσει στην Πόρτο. Η επιλογή φαίνεται σωστή, καθώς ο Πεδρότο κατακτά ξανά το κύπελλο τη σεζόν 1976-77. Την επόμενη σεζόν οι Δράκοι ισοβαθμούν στην πρώτη θέση με την Μπενφίκα. Η Πόρτο όμως του Πεδρότο παίζει φοβερό επιθετικό ποδόσφαιρο και χάρη στα 81 της γκολ έχει πολύ καλύτερη διαφορά τερμάτων και κατακτά το πρώτο της πρωτάθλημα μετά από 19 χρόνια. Ένα χρόνο αργότερα, οι Δράκοι κάνουν το repeat. Τα πράγματα φαίνεται ότι αλλάζουν οριστικά στο Ντας Άντας.
Ο Πίντο ντα Κόστα δεν έχει όμως ακόμα τον πλήρη έλεγχο, όσο δεν είναι πρόεδρος. Η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ήττα στην ιστορία της Πόρτο έρχεται στη σεζόν του δεύτερου πρωταθλήματος. Γίνεται στη Νέα Φιλαδέλφεια από την ΑΕΚ του Φέρεντς Πούσκας. Μπάγεβιτς, Μαύρος, Αρδίζογλου, Νικολάου και Κωνσταντίνου σκοράρουν για ένα ανεπανάληπτο 6-1. Η Πόρτο που είχε φτάσει στους 8 του Κυπελλούχων την περασμένη σεζόν, μένει εκτός με εκκωφαντικό τρόπο. Η συνέχεια της χρονιάς όμως και το πρωτάθλημα, σώζουν την κατάσταση. Το ίδιο δεν γίνεται τη σεζόν 1979-80. Ο Πίντο ντα Κόστα τα βάζει συνεχώς με το… “κράτος της Λισαβόνας”, η απέχθειά του ειδικά για την Μπενφίκα είναι δεδομένη, από το πρωτάθλημα του 1959 που η Πόρτο κέρδισε με επεισοδιακό τρόπο. Η Σπόρτινγκ κατακτά τον τίτλο με ένα βαθμό διαφορά από την Πόρτο που χάνει και στον τελικό του κυπέλλου από την Μπενφίκα. Η διπλή νίκη της πρωτεύουσας επί της Πόρτο και οι κακές εμφανίσεις προς το τέλος της χρονιάς φέρνουν εσωτερικά προβλήματα. Ο Πίντο ντα Κόστα τα βάζει κυρίως με το κατεστημένο. Ο πρόεδρος Αμέρικο Σα που έχει καλές σχέσεις με την Μπενφίκα δεν ενθουσιάζεται από το επιθετικό στιλ του Πίντο ντα Κόστα και τις συνεχείς του δηλώσεις. Μετά τον τελικό, ο Πίντο ντα Κόστα τον κατηγορεί ευθέως: “η έλλειψη στήριξης από τον πρόεδρο στην προσωπική μου μάχη με τις δυνάμεις της πρωτεύουσας με κάνουν να πιστεύω ότι δεν αξίζει να συνεχίζω μόνος αυτόν τον πόλεμο απέναντι στον συγκεντρωτισμό της Λισαβόνας“.
Οπαδοί Πόρτο – Πίντο ντα Κόστα: μια αγάπη δεκαετιών
Κάπως έτσι, το καλοκαίρι του 1980 μένει στην ιστορία της Πόρτο ως το “καυτό καλοκαίρι”. Ο Αμέρικο Σα διώχνει τον Πίντο ντα Κόστα από την Πόρτο και μαζί του αποχωρεί σε ένδειξη στήριξης κι ο κόουτς Πεδρότο. Ο σόουμαν Πίντο ντα Κόστα όμως έχει ήδη κερδίσει τις εντυπώσεις. 14 ποδοσφαιριστές κάνουν… απεργία για χάρη του. Ο Αμέρικο Σα διώχνει τους ηγέτες της ανταρσίας και κάνει μια πλήρη ανανέωση στην ομάδα. “Δεν μπορούσα να κρατήσω έναν ποδοσφαιρικό διευθυντή που δεν ήθελε να συνεχίσει και έναν προπονητή που ονειρεύεται να γίνει συγγραφέας. Υπάρχουν πολλοί Πεδρότο και πολλοί Πίντο ντα Κόστα“, θα πει. Δεν θα δικαιωθεί όμως. Η Πόρτο δεν κερδίζει ξανά το πρωτάθλημα. Ο Πίντο ντα Κόστα απλά περιμένει τους καρπούς των ενεργειών του.
Στις 17 Απριλίου του 1982, ο Πίντο ντα Κόστα κερδίζει τις εκλογές με σαρωτικό ποσοστό και σύνθημα “για μια Πόρτο ισχυρή στην Ευρώπη”. Από τότε δεν έχει εγκαταλείψει ποτέ τη θέση του. Πρώτος τίτλος του, ένα ευρωπαϊκό κύπελλο στο χόκεϊ, σημαδιακό σίγουρα. Πρώτη του κίνηση να φέρει φυσικά πίσω τον Πεδρότο. Δυστυχώς όμως, ο κόουτς με το χαρακτηριστικό καπέλο αναγκάστηκε να αποσυρθεί από τους πάγκους λίγους μήνες αργότερα εξαιτίας της άνισης μάχης με τον καρκίνο. Πέθανε τον Ιανουάριο του 1985, μόλις στα 56 του, βυθίζοντας στη θλίψη την ομάδα. Ο Πίντο ντα Κόστα όμως είχε αναλάβει την Πόρτο για να μείνει και να την κάνει μεγάλη δύναμη στο ευρωπαϊκό στερέωμα. Τα επόμενα χρόνια, μια σειρά από κινήσεις έφεραν τη χρυσή εποχή του συλλόγου. Η Πόρτο έφτασε στον τελικό του Κυπελλούχων το 1983, κατέκτησε το κύπελλο του 1984 και το πρωτάθλημα του 1985. Το νερό είχε μπει στο αυλάκι κι ο κόουτς Αρτούρ Ζόρζε ήταν εκεί για να πάρει τη σκυτάλη, με αποκορύφωμα το Πρωταθλητριών του 1987 απέναντι στην Μπάγερν Μονάχου. Θα το κατάφερνε ξανά αργότερα με τον “άγνωστο” Ζοσέ Μουρίνιο.
Το πρώτο Πρωταθλητριών της Πόρτο
Δεν έχει νόημα να απαριθμήσουμε όλες τις επιτυχίες της Πόρτο από τότε. Οι Δράκοι έχουν κατακτήσει πάνω από το 80% των τίτλων τους με πρόεδρο τον άνθρωπο που πήρε το παρατσούκλι ο “Πάπας” της Πόρτο. Δεν έχει νόημα να πούμε τους παίκτες που η Πόρτο ανακάλυψε, τους παίκτες που πούλησε, τους προπονητές που έκαναν όνομα εκεί. Η Πόρτο έχει περάσει προ καιρού τη Σπόρτινγκ και είναι δεύτερη σε τίτλους στην Πορτογαλία (το 23-14-5 έχει γίνει 37-28-18), έχει κατακτήσει επτά διεθνή τρόπαια συνολικά. Έφτιαξε νέο γήπεδο, το εντυπωσιακό Ντραγκάο και κατάφερε να αποτελεί σοβαρή ευρωπαϊκή δύναμη. Ακόμα και για μια χώρα με μεγάλη ποδοσφαιρική παράδοση όπως η Πορτογαλία, αποτελεί ένα θαύμα μια πόλη λίγο μεγαλύτερη της Πάτρας να είναι ένα σταθερό ευρωπαϊκό όνομα.
Μπόμπι Ρόμπσον, Πίντο ντα Κόστα και Ρεινάλντο Τέλες στον πάγκο της Πόρτο (θυμίζει λίγο Ελλάδα)
Φυσικά, για να τα καταφέρει όλα αυτά η Πόρτο, ο Πίντο ντα Κόστα δεν αρκέστηκε απλώς σε καλές επιλογές παικτών και προπονητών. Συνέχισε το έργο του, να έρχεται σε κόντρα με την Μπενφίκα και φυσικά να λερώνει τα δικά του χέρια. Αν δεν θυμάστε το όνομα Ρεινάλντο Τέλες, ήταν ο μποξέρ που αναφέραμε πιο πριν. Ο Τέλες έγινε το δεξί χέρι του Πίντο ντα Κόστα. Ο γόνος μιας πλούσιας οικογένειας και ο γιος ενός ιδιοκτήτη ταβέρνας, φαινομενικά ασύμβατο ζευγάρι. Ο Τέλες ήταν μπλεγμένος με ανθρώπους της νύχτας και οι φήμες ότι είχε σχέσεις με διάφορα κυκλώματα προστασίας είναι πολλές. Ο Τέλες, που έχει μηνυθεί από ένα καζίνο για χρέη 300 χιλιάδων και έχει κατηγορηθεί για φοροδιαφυγή για μια κατασκευαστική του εταιρεία, για πολλά χρόνια ήταν ο τύπος που έκοβε βόλτες στα αποδυτήρια και ήταν μέσα σε κάθε φασαρία που γινόταν με αντιπάλους. Ένας άνθρωπος που δεν μιλούσε συχνά στα ΜΜΕ, αλλά φρόντιζε να επηρεάζει καταστάσεις παρασκηνιακά.
Η καλτίλα σε άλλα επίπεδα. Η κυρία με το γυαλί ηλίου είναι η Καρολίνα Σαλγκάδο, η “φίλη” του Πίντο ντα Κόστα μετά από δύο γάμους. Εδώ ανάμεσα στους οργανωμένους της Πόρτο. Ο χωρισμός μονοπώλησε το ενδιαφέρον των σκανδαλοθηρικών της χώρας. Το βιβλίο της “Εγώ η Καρολίνα” έκανε πολλές αποκαλύψεις για το πώς ο Πίντο ντα Κόστα επηρέαζε διαιτητές, γυρίστηκε και ταινία, ενώ συνολικά έγιναν μεταξύ του έξι μηνύσεις.
Ένα άλλο όνομα που σας είπαμε να κρατήσετε ήταν αυτό του παλιού συμμαθητή Πίντο ντα Σόουζα. Ο άνθρωπος αυτός έγινε πρόεδρος της επιτροπής διαιτησίας και μαζί με άλλους (και τον Πίντο ντα Κόστα) κατηγορήθηκε στο περιβόητο σκάνδαλο της “Χρυσής Σφυρίχτρας”. Ένα σκάνδαλο διαφθοράς στο πορτογαλικό ποδόσφαιρο που είχε διάφορες ομάδες πρωταγωνίστριες, κυριότερες την Πόρτο και την Μποαβίστα. Η Πόρτο και ο Πίντο ντα Κόστα κατηγορήθηκαν ότι επηρέαζαν διαιτητές προσφέροντάς τους… γυναίκες, ενώ κυκλοφόρησαν πολλές συνομιλίες. Πίντο ντα Κόστα και Πόρτο κατηγορήθηκαν και σε μια δεύτερη σειρά καταγγελιών (πολλά από τα στοιχεία προήλθαν από το βιβλίο της πρώην φίλης του Πίντο ντα Κόστα). Αν και τιμωρήθηκαν αρχικά, στη συνέχεια απαλλάχθηκαν τόσο το 2009, όσο και το 2011. Για τους οπαδούς των άλλων ομάδων, ο ισχυρός άντρας της Πόρτο είναι ένας άνθρωπος που για να φέρει επιτυχίες στην ομάδα του δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε μέσο, να επηρεάσει διαιτητές και αποφάσεις. Ο ίδιος φιγουράρει συχνά στα πρωτοσέλιδα, είτε για ποδοσφαιρικούς λόγους, είτε για προσωπικούς, μια που σαν τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι έχει κι αυτός αδυναμία σε γυναίκες πολλά χρόνια νεότερές του. Ούτε μια επέμβαση στην καρδιά τον έκανε να σταματήσει να ασχολείται με την Πόρτο. Τη στιγμή που στη Λισαβόνα όμως είναι μισητός, στην Πόρτο λατρεύεται. Ο αρχηγός των οργανωμένων οπαδών έδωσε το μήνυμα για τις επερχόμενες εκλογές. Ψηφίστε Πίντο ντα Κόστα. Ο άνθρωπος που ξεπέρασε τον Σαντιάγο Μπερναμπέου το 2017 ως ο μακροβιότερος πρόεδρος, ο άνθρωπος που σύμφωνα με μια έρευνα της O Jogo έχει ταξιδέψει περισσότερα από 700.000 χιλιόμετρα στο εξωτερικό με την ομάδα του, ετοιμάζεται για μια νέα προεδρική θητεία.
