Ο «πράκτορας S» της δικτατορίας που έφαγε το 1000ό γκολ του Πελέ
Μερικές από τις μεγαλύτερες ποδοσφαιρικές στιγμές είχαν τον πρωταγωνιστή τους και ένα αναγκαίο “θύμα”. Ο Γιαν Όλσον χρειάστηκε ώστε η ντρίμπλα του Γιόχαν Κρόιφ στο Μουντιάλ του 1974 να μείνει για πάντα γνωστή. Ο Τάκης Στυλιανόπουλος έπρεπε να βρεθεί στο λάθος σημείο και τη λάθος στιγμή για να μας χαρίσει ο Χατζηπαναγής μια ακόμα στιγμή ποδοσφαιρικής μαγείας. Ο Τζερόμ Μπόατενγκ έπρεπε να πέσει σαν τον γέρικο κέδρο βλέποντας τον Λιονέλ Μέσι να εφορμά. Κάπως έτσι, τον Νοέμβριο του 1969 στο Μαρακανά του Ρίο και ακριβώς στις 23.11 το βράδυ, γράφτηκε ιστορία στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Όλη η Βραζιλία περίμενε το Σάντος – Βάσκο ντα Γκάμα, όχι για το ίδιο το ματς, αλλά για να γίνει πραγματικότητα η στιγμή που ο Πελέ θα έφτανε τα 1000 γκολ (ή και όχι, αν πιστέψουμε κάποιους που έκατσαν και έψαξαν τα γκολ του Βραζιλιάνου). Ο “Ρέι” Πελέ ήταν έτοιμος να αγγίξει το μαγικό νούμερο και έπρεπε να σκοράρει στο πέναλτί του για να φτάσει στον μαγικό αριθμό. Απέναντί του, ο Αργεντινός τερματοφύλακας Εντγκάρντο Αντράντα.
«Πρώτη φορά στην καριέρα μου είχα άγχος. Έτρεμα», θυμάται ο για πολλούς καλύτερος παίκτης όλων των εποχών. Ο Πελέ σκόραρε και το παιχνίδι φυσικά διακόπηκε προσωρινά αφού μπήκαν μέσα οπαδοί, δημοσιογράφοι, φωτογράφοι και όποιος άλλος μπορούσε για να αποθεώσει τον Πελέ και το μοναδικό του ρεκόρ. Ο τερματοφύλακας Αντράντα θυμόταν το πέναλτι για πολύ καιρό. «Ακούμπησα την μπάλα», έλεγε μονολογώντας. Τελικά όμως το ξεπέρασε, δεν είχε άλλωστε καμία ευθύνη, όπως τα ονόματα που αναφέραμε στην πρώτη παράγραφο. Ποιος θα ζητήσει ρέστα από έναν τερματοφύλακα γιατί δεν έπιασε την μπάλα;
Από τα χρόνια στη Ροσάριο Σεντράλ. Φορώντας μαύρα σαν τον Λεβ Γιασίν.
Άλλωστε, ο Αντράντα δεν ήταν ένας τυχαίος τερματοφύλακας. Μπορεί να είναι αυτός που φαίνεται στο κακό βίντεο του 1000ού γκολ του Πελέ, είχε όμως μια πολύ σπουδαία καριέρα. Γέννημα θρέμμα της πόλης του Ροσάριο, έπαιξε στις ακαδημίες της Ροσάριο Σεντράλ και όταν το 1959 η Π.Ο. της Αργεντινής επέτρεψε την ύπαρξη αναπληρωματικού τερματοφύλακα, βρέθηκε στην πρώτη ομάδα. Λάτρης του Γιασίν, φορούσε μαύρα και κέρδισε το παρατσούκλι “Ελ Γάτο” για τις μοναδικές του αποκρούσεις στα εννιά χρόνια και τα περίπου τριακόσια παιχνίδια που φόρεσε τη φανέλα της αγαπημένης του ομάδας. Με μοναδικά αντανακλαστικά, λατρεύτηκε από τον κόσμο της ομάδας. Στη συνέχεια, ήρθε η μεταγραφή στη Βραζιλία. Με τη Βάσκο κέρδισε το τοπικό πρωτάθλημα του Ρίο και το πρωτάθλημα της Βραζιλίας του 1974, περνώντας στην ιστορία του συλλόγου με χρυσά γράμματα. Ο Αντράντα που έφτασε μέχρι και την εθνική Αργεντινής φορώντας 20 φορές τη φανέλα της, επέστρεψε στην Αργεντινή παίζοντας μπάλα ως τα 43 του και κρέμασε τα γάντια του το 1982. Μετά το τέλος της καριέρας του πήγε στις ακαδημίες της Ροσάριο ως προπονητής.
Η επιστροφή του Αντράντα στη χώρα, μετά τη θητεία του στη Βάσκο, συνέπεσε και με τη χούντα του στρατηγού Χόρχε Ραφαέλ Βιδέλα στην Αργεντινή. Μια δικτατορία που έφερε πολλούς θανάτους, μια δικτατορία που έμπλεξε για τα καλά και με τον αθλητισμό, όπως συχνά γίνεται με τα απολυταρχικά καθεστώτα. Από το 1976 ως το 1983 πάνω από 200 αθλητές “εξαφανίστηκαν” στην Αργεντινή. Ανάμεσά τους και 19 ποδοσφαιριστές που συνελήφθησαν από το καθεστώς και έγιναν στη συνέχεια “αγνοούμενοι”. Μόνο που κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις και εκτός από τους 19 που χάθηκαν, υπήρξαν άλλοι που ακολούθησαν την αντίθετη διαδρομή, έγιναν συνεργάτες του καθεστώτος και απόλαυσαν τα προνόμια.
Τα δύο θύματα: Οσβάλντο Καμπιάσο και Εντουάρντο Περέιρα Ρόσι
14 Μαΐου 1983. Στο μπαρ Μάγκνουμ στην πόλη του Ροσάριο έχουν μόλις φτάσει δύο άνδρες και συζητούν. Είναι ο Οσβάλντο Καμπιάσο και ο Εντουάρντο Περέιρα Ρόσι. Περονιστές κι οι δύο με έντονη πολιτική (και όχι μόνο) δράση. Ο Καμπιάσο ήταν παλιότερα μέλος των Μοντονέρος, μιας παραστρατιωτικής οργάνωσης Περονιστών που εξαιτίας των σκληρών ενεργειών της (δολοφονιών και απαγωγών) έκανε τον ίδιο τον Περόν να την θέσει εκτός του κόμματός του. Οι δυο φίλοι δεν είχαν προλάβει καλά καλά να κάτσουν, όταν μέσα στο μπαρ μπούκαραν παρακρατικοί και τους απήγαγαν. Τρεις μέρες αργότερα, τα πτώματά τους βρέθηκαν στην πόλη Σάρατε, στο βορειοανατολικό Μπουένος Άιρες. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εσωτερικών και την Αστυνομία, οι δύο άνδρες έχασαν τη ζωή τους «μετά από ένοπλη σύγκρουση με αστυνομικούς». Το πώς τηλεμεταφέρθηκαν τόσα χιλιόμετρα, περίπου 200, μακριά δεν εξηγήθηκε. Ούτε εξηγήθηκε το πώς είχαν σημάδια βασανισμού, στα σώματά τους διαπιστώθηκαν μώλωπες και χρήση ηλεκτροσόκ, ενώ οι θανάσιμες βολές ήρθαν σχεδόν εξ επαφής.
Χρειάστηκε να περάσουν 33 χρόνια και να φτάσουμε στο 2016 για να κλείσει η υπόθεση με την καταδίκη σε ισόβια τεσσάρων ατόμων που ήταν υπεύθυνα για τη διάπραξη των εγκλημάτων. Το 2008 όμως, στην υπόθεση εμφανίστηκε και το όνομα του Αντράντα. Ένας άντρας που ήταν στις δυνάμεις καταστολής εκείνης της περιόδου και κατηγορούμενος για εγκλήματα ενάντια της ανθρωπότητας κατέθεσε ότι ο Εντγκάρντο Αντράντα ήταν συνεργάτης του στρατού και ανάμεσα στους ανθρώπους της “δύναμης κρούσης” που μπήκε στο μπαρ και απήγαγε τους Καμπιάσο και Ρόσι. Η είδηση αυτή προκάλεσε μεγάλη έκπληξη. Παλιοί συμπαίκτες του Αντράντα δεν μπορούσαν να πιστέψουν κάτι τέτοιο.
Μάιος του 2016. Κόσμος ξεσπά σε πανηγυρισμούς μετά την ανακοίνωση του δικαστηρίου.
Κι όμως, τα αρχεία του στρατού αποκάλυψαν ότι ο Αντράντα δούλευε για το καθεστώς. Πριν ακόμα κρεμάσει τα γάντια του, πήρε θέση στο “πολιτικό προσωπικό” της Υπηρεσίας Πληροφοριών του στρατού της χώρας. Σύμφωνα με τον φάκελό του, όσο ο σπουδαίος τερματοφύλακας έπαιζε στην Α’ εθνική φορώντας τη φανέλα της ομάδας Ρενάτο Σεσαρίνι, απέκτησε και δεύτερη επαγγελματική δραστηριότητα. Με τις συστάσεις ενός Αντισυνταγματάρχη που τον ήξερε προσωπικά για έξι χρόνια, ο Αντράντα πήρε το ψευδώνυμο Εντουάρντο Νέστορ Αντέλο και ως “πράκτορας S” ορκίστηκε να είναι πιστός στην πατρίδα και με απόλυτη μυστικότητα να φέρει εις πέρας τα καθήκοντά του. Ο Αντράντα ήταν ανάμεσα στους πληροφοριοδότες του 121ου αποσπάσματος της Υπηρεσίας Πληροφοριών με έδρα το Ροσάριο και μάλιστα συνέχισε να υπηρετεί εκεί από το 1981 ως και το 2000. Στις εσωτερικές αξιολογήσεις αναφέρεται ότι ως ένα σύμβολο της Ροσάριο Σεντράλ μπορούσε να δημιουργήσει στενές σχέσεις εμπιστοσύνης, ειδικά στα εργατικά στρώματα της πόλης του Ροσάριο. Με αυτόν τον τρόπο μπορούσε να επιτυγχάνει τον στόχο του. Ο… έλεγχος του 2003 καταλήγει λέγοντας ότι παρά το γεγονός ότι ο Αντράντα είχε ξεπεράσει το όριο ηλικίας, η συμμετοχή του στη μονάδα ήταν ιδιαίτερα επωφελής, καθώς διέθετε εξαιρετικές δυνατότητες διείσδυσης, προσωπικές ικανότητες και ένα πλούσιο δίκτυο πληροφοριοδοτών.
Ο Αντράντα, πέρα από επιτυχημένος τερματοφύλακας με καριέρα που ξεπέρασε κάθε όριο ηλικίας, κατάφερε να γίνει και ένας κατάσκοπος που ακόμα και στα 60 του ήταν ιδιαίτερα χρήσιμος. Χρόνια μετά την πτώση της δικτατορίας, συνέχισε να εκμεταλλεύεται τις γνωριμίες του, το προφίλ του και να αποτελεί πληροφοριοδότη του στρατού της χώρας, ακόμα και στα χρόνια της δημοκρατίας. Το προφίλ του ποδοσφαιριστή, του ανθρώπου που έρχεται καθημερινά σε επαφή με απλό κόσμο τον βοήθησε. Όπως τον βοήθησε και η παρουσία του στις ακαδημίες του συλλόγου. Μετά τις καταγγελίες του 2008 για τη συμμετοχή του σε εκείνη την αιματηρή υπόθεση, τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν πάνω του. Αρνήθηκε ότι είχε σχέση με τα γεγονότα του 1983. «Δεν θέλω να μιλήσω. Δεν ισχύουν τα όσα είπε», δήλωσε τη μόνη φορά που μίλησε σε δημοσιογράφο. Παραδέχτηκε ότι ήταν «στον στρατό», αλλά όχι ότι ήταν κατάσκοπος. «Δεν ήταν έτσι τα πράγματα», αρκέστηκε να απαντήσει. «Σας δίνω την ευκαιρία να πείτε την άποψή σας», πίεσε ο ρεπόρτερ Νικολάς Λοβάισα. «Δεν θέλω να μιλήσω άλλο μικρέ. Για την μπάλα ρώτα με ό,τι θες. Γι’ αυτό δεν θέλω να μιλήσω».
Ο Αντράντα στα τελευταία χρόνια της ζωής του
Όπως είπαμε, η υπόθεση έληξε τελικά το 2016. Τέσσερις άνθρωποι καταδικάστηκαν, ενώ τέσσερις άλλοι απαλλάχθηκαν. Η Ροσάριο Σεντράλ αρχικά επέλεξε να ακολουθήσει το τεκμήριο της αθωότητας. Παρά το γεγονός ότι υπήρχαν αρκετές αντιδράσεις από ανθρώπους του συλλόγου, ο Αντράντα έμεινε στο πόστο του μέχρι και το 2011. Τότε ήταν που κλήθηκε για κατάθεση στο πλαίσιο της έρευνας των αρχών. και παραιτήθηκε λίγο αργότερα από τις ακαδημίες της Ροσάριο Σεντράλ. Το 2012, ο δικαστής έκρινε ότι δεν υπήρχαν αρκετά στοιχεία και αποδείξεις ώστε να στοιχειοθετηθεί κάποια κατηγορία. Ο Αντράντα δεν κατηγορήθηκε ποτέ επίσημα. Μπορεί και να ήταν όντως αθώος για το συγκεκριμένο έγκλημα, μπορεί να τον ενέπλεξαν επειδή ήταν διάσημος, για να τύχουν καλύτερης μεταχείρισης. Λίγη σημασία έχει όμως. Το γεγονός ότι ο ίδιος επέλεξε να γίνει συνεργός μιας σκληρής χούντας, να προδώσει την αγάπη του κόσμου για τα όσα είχε καταφέρει στο γήπεδο, δεν αμφισβητείται. Στη δική του περίπτωση ήταν μια συνειδητή απόφαση, δεν ήταν ένα λάθος της στιγμής. Το 1969 επέλεξε σωστά, αλλά δεν απέκρουσε το πέναλτι του Πελέ. Το 1981 επέλεξε τον δρόμο της συνεργασίας με ένα καθεστώς που είχε βάψει με αίμα όλη τη χώρα. Συνέχισε για δεκαετίες να παίζει τον ίδιο ρόλο. Παρά την αθωότητά του στην υπόθεση Καμπιάσο-Ρόσι, δεν επέστρεψε στη Σεντράλ. Ο Αντράντα πέθανε στις 3 Σεπτεμβρίου του 2019, στα 80 του χρόνια. Ο θρύλος της Σεντράλ, ο συμπρωταγωνιστής του Πελέ σε μια ιστορική στιγμή έφυγε από τη ζωή ταπεινωμένος και ένοχος στη συνείδηση του κόσμου.
