Όταν οι αετοί συνάντησαν τους γλάρους
Στο αγγλικό ποδόσφαιρο τα ντέρμπι είναι πολλά και μια που ο ορισμός της λέξης «ντέρμπι» είναι δικός τους, πολλά από αυτά είναι όντως κόντρες της ίδιας πόλης. Όχι όλα φυσικά. Υπάρχουν κόντρες μεταξύ συλλόγων που βρίσκονται σε γειτονικές πόλεις (Μάντσεστερ-Λίβερπουλ ή Νιούκαστλ-Σάντερλαντ) και γεμίζουν με ενδιαφέρον το ημερολόγιο της ποδοσφαιρικής χρονιάς. Μια από τις λιγότερο γνωστές έχθρες στην Αγγλία έχει να κάνει με ένα περίεργο ζευγάρι. Περίεργο γιατί η μια ομάδα είναι κλασική λονδρέζικη, η Κρίσταλ Πάλας και η άλλη δεν είναι και τόσο γειτονική. Σε μια μεγαλούπολη με πάρα πάρα πολλές ομάδες και μεγάλη ποδοσφαιρική ιστορία, το λογικό θα ήταν να υπάρχει κόντρα με γειτονικούς συλλόγους. Πράγματι, οι ομάδες του νότιου Λονδίνου έχουν τις δικές τους αντιπαλότητες και το Σέλχαρστ ζει μεγάλα ματς κάθε φορά που η Πάλας συναντά τη Τσάρλτον (με τις ομάδες να παίζουν πρώτη φορά το 1925) και σε μεγαλύτερο βαθμό τη Μίλγοουλ (με πρώτο παιχνίδι το 1906). Και μπορεί οι οπαδοί της Τσάρλτον σε μια έρευνα πριν μερικά χρόνια να επέλεξαν την Πάλας ως την μεγαλύτερη αντίπαλό τους, οι οπαδοί της Πάλας όμως έχουν μια άλλη ομάδα που αντιπαθούν περισσότερο από τους γείτονές τους. Την Μπράιτον.
Παρότι οι ομάδες έχουν μεγάλη ιστορία, η Κρίσταλ Πάλας ιδρύθηκε το 1905 και η Μπράιτον το 1901, και παίζουν μεταξύ τους εδώ και έναν αιώνα, η κόντρα δημιουργήθηκε αρκετά μεταγενέστερα, τη δεκαετία του 1970. Το Μπράιτον βρίσκεται περίπου 70 χιλιόμετρα μακριά από το Λονδίνο και είναι γνωστό για τη διασκέδασή του, το πανεπιστήμιό του, αυτό που οι Άγγλοι θεωρούν παραλία και φυσικά για την τοπική ομάδα. Μια πόλη με αρκετή ζωή, που έχει λιγότερη μουντάδα από άλλες αγγλικές πόλεις, αλλά δεν θα μπορούσε να μην έχει τη δική της ομάδα. Το ντέρμπι έχει ονομαστεί Μ23 και Α23, εξαιτίας των δρόμων που ενώνουν τις δυο ομάδες, αλλά οι οπαδοί των δύο συλλόγων δεν χρησιμοποιούν τον όρο. Η έχθρα όμως είναι αληθινή.
Μια ζεστή μέρα στο Μπράιτον
Δεν είναι εύκολο να βρεθεί η ακριβής στιγμή που ξεκίνησε. Οι δύο σύλλογοι είχαν παίξει ορισμένα μεγάλα ματς στο παρελθόν, αλλά οι δρόμοι τους χώρισαν με τελευταίο ματς τον Ιανουάριο του 1963. Εκείνη τη σεζόν η Μπράιτον υποβιβάστηκε από την 3η στην 4η κατηγορία και όταν επέστρεψε, η Κρίσταλ Πάλας βρισκόταν πλέον στην Β’ εθνική. Μερικά χρόνια αργότερα και η Μπράιτον ανέβηκε στη 2η κατηγορία, αλλά τότε η Κρίσταλ Πάλας έπαιζε στην 1η. Χρειάστηκαν δύο διαδοχικοί υποβιβασμοί της Πάλας για να βρεθούν μετά από 11 χρόνια στο ίδιο πρωτάθλημα τη σεζόν 1974-75 και μάλιστα στην πρεμιέρα της σεζόν. Για ορισμένους τότε μπήκαν τα θεμέλια της κόντρας.
Ήταν κατακαλόκαιρο, 17 Αυγούστου του 1974, οι παραλίες του Μπράιτον γεμάτες, η ζέστη αφόρητη, η μπύρα έτρεχε άφθονη και ενώ κάποιοι λιάζονταν δίπλα στις ομορφιές της Μάγχης, κάποιοι άλλοι έπαιζαν ξύλο στο Γκόλντστοουν, την έδρα της Μπράιτον. Οι γηπεδούχοι είχαν χάσει τον Μπράιαν Κλαφ που έφυγε για τη Λιντς γράφοντας με αυτή την κίνησή του μια διάσημη ποδοσφαιρική ιστορία που έγινε βιβλίο και ταινία, αλλά ο πιστός του συνεργάτης Πίτερ Τέιλορ παρέμεινε στους γλάρους της Μπράιτον ως πρώτος προπονητής. Ήταν η ευκαιρία του Τέιλορ να ανοίξει τα φτερά του και η μοίρα το έφερε να το κάνει απέναντι στην Πάλας, μια ομάδα που πριν 2 χρόνια βρισκόταν στην 1η κατηγορία και ήταν το μεγάλο φαβορί για την άνοδο, σε αντίθεση με την Μπράιτον που είχε τερματίσει μόλις 19η την προηγούμενη χρονιά.
Το γήπεδο ήταν ασφυκτικά γεμάτο, καθώς πάρα πολλοί φίλοι της Πάλας έκαναν το σύντομο ταξίδι. Ο επίσημος αριθμός ήταν 26.325, ο πραγματικός πιθανότατα μεγαλύτερος και ήταν το ματς με τον περισσότερο κόσμο σε 2η και 3η κατηγορία εκείνο το Σαββατοκύριακο και το 8ο συνολικά στην Αγγλία. Σύμφωνα με τα άρθρα της εποχής, χρειάστηκε έξτρα αστυνομική δύναμη. 85 πολιτσμάνοι, σκυλιά, άλογα και μοτοσυκλέτες επιστρατεύτηκαν για να συγκρατήσουν το μεθυσμένο λεφούσι. Τα επεισόδια δεν αποφεύχθηκαν και πραγματοποιήθηκαν 20 συλλήψεις. Η ατμόσφαιρα μεταφέρθηκε και στον αγωνιστικό χώρο. Ο Πίτερ Τέιλορ, ως γνήσιος συνεργάτης του Κλαφ, ήταν της άποψης ότι πρέπει να κάνει τα πάντα για να κερδίσει η ομάδα του και κάτι τέτοιο δεν θα γινόταν με jogo bonito, τριγωνάκια, όμορφους συνδυασμούς και επιθετικό ποδόσφαιρο από τους, κατά κύριο λόγο, τσουρουκάδες ποδοσφαιριστές του. Η Μπράιτον το πήγε στη δύναμη και τον τραμπουκισμό, με αποτέλεσμα ο Μάλκολμ Άλισον, προπονητής της Πάλας, να διαπληκτιστεί με τον Τέιλορ.
Το ματς ήταν μονόλογος για την Πάλας, με ευκαιρίες και ένα ακυρωμένο γκολ, αλλά η Μπράιτον στη μοναδική της ευκαιρία σκόραρε και έκανε το 1-0. Το μονότερμα συνεχίστηκε μέχρι το τέλος, αλλά το αποτέλεσμα δεν άλλαξε. Ήταν μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις στην ιστορία των αγώνων, καθώς η διαφορά δυναμικότητας ήταν πολύ μεγάλη. Ο Άλισον μετά το τέλος του ματς έλεγε ότι η Μπράιτον κέρδισε χωρίς να κάνει ούτε μία φάση. Μια απέχθεια δημιουργήθηκε ανάμεσα στον κόσμο των δύο ομάδων. Το σκληρό παιχνίδι της Μπράιτον και η άδικη (ποδοσφαιρικά) ήττα με τον τρόπο που ήρθε, αλλά και οι Λονδρέζοι επισκέπτες που έκαναν φασαρίες ήταν οι λόγοι της αντιπάθειας για κάθε πλευρά.
Η σεζόν δεν πήγε καλά για κανέναν. Το φαβορί κατέληξε στην 5η θέση και δεν ανέβηκε, ενώ η Μπράιτον για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά βγήκε 19η. Την επόμενη σεζόν, το πρώτο ματς έγινε τον Φεβρουάριο, ξανά στο Μπράιτον και σύμφωνα με τους ειδικούς, ήταν σημαδιακό για έναν άλλον λόγο. Η Μπράιτον δεν είχε μέχρι τότε παρατσούκλι και είχε μόλις προσθέσει το δελφίνι στο match programme της, ένα σύμβολο της πόλης. Δειλά δειλά οι οπαδοί είχαν αρχίσει να αποκαλούνται τα “δελφίνια”, αλλά αυτό δεν κράτησε πολύ. Ο λόγος; Οι οπαδοί της Κρίσταλ Πάλας. Σύμφωνα με τις διηγήσεις, πριν το ματς αρκετοί από αυτούς άρχισαν να φωνάζουν σε μια παμπ του Μπράιτον: “Αετοί, Αετοί”(το παρατσούκλι της Πάλας ήταν κι αυτό σχετικά καινούριο) και μια παρέα οπαδών της Μπράιτον απάντησε με το “Γλάροι, Γλάροι”, τιμώντας το πουλί και όχι τα συμπαθέστατα δελφίνια. Λίγη ώρα αργότερα, το ίδιο έγινε και στις εξέδρες του ιστορικού γηπέδου Γκόλντστοουν. Το “δελφίνι” μπήκε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας και ο “γλάρος” έγινε το όνομα και το σύμβολο της ομάδας.
Τα καπνογόνα στα ματς ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1970 και συνεχίζονται μέχρι και σήμερα
Παρά τα δύο αυτά παιχνίδια όμως, τον Αύγουστο του 1974 και τον Φεβρουάριο του 1976, για αρκετούς ιστορικούς του ποδοσφαίρου η πραγματική έχθρα ξεκίνησε μερικούς μήνες αργότερα και… ηθικοί αυτουργοί ήταν οι δυο προπονητές των ομάδων. Ο Άλαν Μάλερι κι ο Τέρι Βέναμπλς είχαν αναλάβει Μπράιτον και Κρίσταλ Πάλας αντίστοιχα και γνωρίζονταν αρκετά καλά. Ήταν συμπαίκτες για μια τριετία στην Τότεναμ, με τον Μάλερι να χρίζεται αρχηγός από τον προπονητή του, ενώ ο Βέναμπλς ήταν ο 2ος αρχηγός. Το γεγονός αυτός έφερε μια κόντρα, με τον Βέναμπλς να θεωρείται ότι αδικείται. Ο Μάλερι στα χρόνια μας συνεχίζει να λέει ότι ήταν μια “φιλική αντιπαλότητα”, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό, αλλά τα γεγονότα του 1976 λένε διαφορετική ιστορία.
Κι οι δύο είχαν αναλάβει τις ομάδες του το καλοκαίρι και ήταν οι πρώτες προπονητικές τους δουλειές. Έτσι, όταν η μοίρα έφερε τις δυο ομάδες αντιμέτωπες στο κύπελλο, το πρόγραμμα έφερε συνολικά 5 αγώνες σε μια σεζόν, τους 4 μέσα σε διάστημα 2 μηνών. Κι αυτό γιατί τα ματς στο κύπελλο ήρθαν ισόπαλα και χρειάστηκε τρίτος αγώνας στο Στάμφορντ Μπριτζ. Το πρώτο ματς, τον Οκτώβριο διακόπηκε αρκετές φορές από τα καπνογόνα των οπαδών της της Μπράιτον και στη συνέχεια ακολούθησαν οι τρεις αγώνες του κυπέλλου. Το ήδη τεταμένο κλίμα των προηγούμενων ετών χειροτέρεψε με δηλώσεις των προπονητών. Στο πρώτο παιχνίδι του κυπέλλου η Μπράιτον ήταν σαφώς καλύτερη, αλλά η Πάλας ισοφάρισε στο τέλος σε 2-2 με ένα υπέροχο γκολ, στέλνοντας το ματς στον επαναληπτικό. Ο Μάλερι δήλωσε ειρωνικά: «Εντάξει τα κατάφεραν, ήρθαν για την ισοπαλία και την πήραν. Να δούμε αν μπορούν να κάνουν το ίδιο και στο δεύτερο ματς». Τελικά το έκαναν. Η Μπράιτον ήταν καλύτερη και στο Σέλχαρστ Παρκ, αλλά το παιχνίδι ήρθε και εκεί 1-1. Το τρίτο ματς αναβλήθηκε εξαιτίας κακοκαιρίας και όταν έγινε, έγραψε ιστορία. Η Πάλας προηγήθηκε στο 18′, η Μπράιτον ισοφάρισε αρκετά γρήγορα, αλλά είδε το γκολ της να ακυρώνεται μάλλον άδικα. Στη συνέχεια κέρδισε πέναλτι, σκόραρε, αλλά ο διαιτητής διέταξε επανάληψη. Ο εκτελεστής Χόρτον αυτή τη φορά το έχασε. Ο Άλαν Μάλερι έξαλλος στη γραμμή με τις αποφάσεις του διαιτητή, με τη λήξη του αγώνα και την πρόκριση της Πάλας, επιτίθεται στον διαιτητή. Χρειάζεται η παρουσία της αστυνομίας για να αποχωρήσει ο άρχοντας του αγώνα. Οι οπαδοί της Κρίσταλ Πάλας αντιδρούν και σύμφωνα με τις διηγήσεις βρίζουν τον Μάλερι, κάποιοι τον φτύνουν, ενώ ο ίδιος ο υποστηρίζει ότι του πέταξαν ένα ποτήρι με καυτό καφέ. Φυσικά, ο κόουτς δεν το άφησε αναπάντητο, γυρίζοντας προς το μέρος τους και κάνοντας την αγγλική χειρονομία με τα δύο δάχτυλα που στα ελληνικά μεταφράζεται κάτι σαν το μεσαίο.
Ο Μάλερι συνέχισε στο ίδιο μοτίβο και στις δηλώσεις του, λέγοντας ότι δεν θα έδινε ούτε 5 λίρες για τους παίκτες της Πάλας, ενώ κάποιοι υποστηρίζουν ότι έσκισε πέντε χαρτονομίσματα της μίας λίρας μπροστά στους δημοσιογράφους για να δικαιολογήσει τη χειρονομία του, λέγοντας “είναι οπαδοί της Πάλας, ούτε τόσο δεν αξίζουν”. Κατά τον ίδιο, το έκανε μπροστά στους οπαδούς της Πάλας, πετώντας κέρματα για να τους δείξει πόσο πολύ τους εκτιμά. Το πέμπτο και τελευταίο ματς εκείνης της σεζόν ήταν για το πρωτάθλημα και η Πάλας κέρδισε με 3-1 στην έδρα της, σε ένα ματς που ο Βέναμπλς έπαιξε με πέντε παίκτες του να μαρκάρουν σε όλο το γήπεδο πέντε αντιπάλους σε ένα μαγικό man-to-man που θα ζήλευε ο Σούλης Παπαδόπουλος. Στο τέλος της σεζόν οι ομάδες ανέβηκαν στην Division 2 και οι δύο προπονητές συνέχισαν εκεί την κόντρα τους, μια κόντρα που διατηρήθηκε μέχρι που ο Βέναμπλς έφυγε το 1980 για την ΚΠΡ.
Το εντυπωσιακό είναι ότι ο Μάλερι μετά από μια 5ετία στην Μπράιτον, έγινε προπονητής στην Πάλας το 1982. Αυτό φυσικά δεν συνέβη δίχως αντιδράσεις. «Δεχόμουν τηλεφωνήματα και ανώνυμα γράμματα που με έβριζαν. Μια φορά μετά από μια ήττα με περίμενε μια ομάδα οπαδών που μου επιτέθηκε. Ευτυχώς με προστάτεψαν κάποιοι φίλοι μέχρι να έρθει η αστυνομία», θυμάται ο Μάλερι. Ο Μάλερι έχασε και τα δυο ντέρμπι που έπαιξε ως κόουτς της Πάλας. Και μπορεί η κόντρα πλέον να είχε μετατραπεί σε μίσος, αλλά η φυγή των δύο προπονητών δεν άλλαξε κάτι. Από τότε η έχθρα έχει περάσει στο υποσυνείδητο και όπως το ματς έχει γίνει ένα ντέρμπι μίσους. Το 1985 είχαμε ένα τριπλό κάταγμα στο πόδι του Ράιαν της Μπράιτον, ενώ το 1989 το παιχνίδι έγραψε εκ νέου ιστορία. Η Πάλας του νεαρού τότε Ίαν Ράιτ αντιμετώπισε την Μπράιτον και ο διαιτητής έδωσε πέντε πέναλτι μέσα σε 27′. Τα τέσσερα για την Πάλας. Εκ των οποίων η Πάλας έχασε τα τρία. Κι όμως, κατάφερε να κερδίσει με 3-1. Bloody football που θα έλεγαν και στο Λονδίνο. Τα πέναλτι πάντως φαίνονται όλα σωστά:
Οι συναντήσεις των ομάδων συνεχίστηκαν λίγο ως πολύ μέχρι και το 1989 και μαζί τους αρκετά επεισόδια μεταξύ των οπαδών, αλλά στη συνέχεια ήταν η Μπράιτον αυτή που βρισκόταν σε υψηλότερη κατηγορία. Χρειάστηκε να περάσουν 14 ολόκληρα χρόνια για να βρεθούν ξανά στο πρωτάθλημα το 2003 (και ενώ είχαν βρεθεί το 1991 στο κύπελλο). Τα τελευταία χρόνια βρίσκονται αντιμέτωπες στα πλαίσια της Πρέμιερ Λιγκ, αλλά το μίσος δεν έχει σβήσει και οι ιστορίες είναι πολλές. Κι αν νομίζετε ότι στα χρόνια του “μοντέρνου ποδοσφαίρου” τα πράγματα είναι πιο χαλαρά, κάνετε λάθος. Το 2011 είχαμε 28 συλλήψεις, όταν κατέφτασαν οπαδοί της Πάλας στο πρώτο τους ματς στο νέο γήπεδο της Μπράιτον για να το εγκαινιάσουν.
Γεμάτο γήπεδο, πάθος, εκτός έδρας οπαδοί και ένα σκάνδαλο με τα λερωμένα αποδυτήρια
Το 2013 είχαμε αυτό που συχνά οι Άγγλοι λένε “poo-gate”, το σκάνδαλο με τις ακαθαρσίες (για να το πούμε κομψά). Οι δύο ομάδες έπαιζαν στα πλέι-οφ, αναζητώντας ένα εισιτήριο για την Πρέμιερ Λιγκ. Το πρώτο ματς ήρθε 0-0 στο Λονδίνο και στη ρεβάνς, τα αποδυτήρια των φιλοξενούμενων μύριζαν άσχημα. Μια έρευνα ανακάλυψε ότι κάποιος είχε κάνει την ανάγκη του εκεί. Το θέμα πήρε διαστάσεις και ο κόουτς της Μπράιτον Γκουστάβο Πογέτ έκανε έντονα παράπονα στη διοίκηση της ομάδας του στέλνοντας e-mail. Αργότερα, ένας παίκτης της Πάλας είπε ότι δράστης ήταν τελικά ο οδηγός της ομάδας που όντως δεν μπόρεσε να κρατηθεί.
Γκολ στο 90′ στην έδρα του εχθρού; Λίγα πράγματα το ξεπερνούν.
Τα τελευταία χρόνια οι διοικήσεις επέβαλλαν αυστηρά μέτρα, με αποτέλεσμα να χρειάζεται και η επίδειξη ταυτότητας μαζί με το εισιτήριο στους αγώνες των ομάδων, ενώ το 2017 αρκετοί οπαδοί της Πάλας έμειναν εκτός γηπέδου παρά το γεγονός ότι είχαν εισιτήρια. Οι φιλοξενούμενοι καταφτάνουν πολύ συχνά με την έντονη συνοδεία της αστυνομίας γιατί ο κίνδυνος των επεισοδίων είναι πάντα υπαρκτός. Τον Σεπτέμβριο του 2021 ένα γκολ στο τέλος, έδωσε μια σημαντική εκτός έδρας ισοπαλία για την Μπράιτον και πολλοί οπαδοί της μπούκαραν στον αγωνιστικό χώρο για να πανηγυρίσουν. Πράγματα που δεν βλέπεις συχνά στην Πρέμιερ Λιγκ, σε ένα παιχνίδι γεμάτο εντάσεις, το πιο αλλόκοτο ίσως ντέρμπι της Αγγλίας που ξεκίνησε χωρίς σοβαρό λόγο και αιτία, αλλά φανατίζει δύο συλλόγους.
