Σωθήκαμε από την European Super League, αλλά δεν σώσαμε το ποδόσφαιρο

Νομίζω ότι οι περισσότεροι από μας, τουλάχιστον όσοι δεν είναι αυτό που λέγεται στα αγγλικά “πλαστικοί οπαδοί” και δεν αποφάσισαν τι ομάδα θα υποστηρίζουν στα 20 (και πολύ πιθανό αργότερα άλλαξαν ομάδα), ανακουφιστήκαμε όταν η European Super League και το πλάνο της κατέρρευσε. Για όσους δεν θυμούνται ή δεν γνωρίζουν, η ESL ήταν το σχέδιο για ένα ανεξάρτητο πρωτάθλημα όπου οι μεγαλύτερες ομάδες της Ευρώπης θα έπαιζαν κάθε χρόνο μεταξύ τους. Εγγυημένα. Αφήνοντας έξω οποιαδήποτε άλλη ομάδα. Κάτι αντίστοιχο με το χάλι της Euroleague (βέβαια εκεί η αλήθεια είναι ότι μεγάλο μέρος του κοινού και των δημοσιογράφων στη χώρα μας δεν μίλησε ποτέ, καθώς έχουμε δύο εκπροσώπους και βόλευε), απλώς με πραγματικά έσοδα για τις ομάδες, γιατί η αγορά του ποδοσφαίρου είναι μεγαλύτερη. Το πλάνο μιας τέτοιας λίγκας υπήρχε εδώ και πολλές δεκαετίες στο μυαλό των μεγάλων, αλλά όλοι λέγαμε μέσα μας ότι δεν θα γίνει. Χάρη στον Πέρεθ και τον Ανιέλι κυρίως που έψησαν και τους ιδιοκτήτες των αγγλικών ομάδων, έφτασε ένα βήμα από το να γίνει πραγματικότητα.

Το πλάνο της ESL ήταν τα 15 ιδρυτικά μέλη να έχουν σίγουρη συμμετοχή στη νέα διοργάνωση, μαζί με ακόμα 5 πλεμπαίους που θα προκρίνονταν. Φυσικά, το παρεάκι ήθελε να παίζει και στα πρωταθλήματα, πρωταθλήματα που θα ξεφτιλίζονταν ακόμα περισσότερο, καθώς τα έσοδα των μεγάλων σε αυτή τη λίγκα (σύμφωνα με όσα υποστήριζαν Πέρεθ-Ανιέλι και σία) θα ήταν τεράστια. Με λίγα λόγια θα έπαιζαν σε ένα κλειστό πρωτάθλημα που θα τους έδινε τεράστια χρηματικά ποσά και με αυτά θα έπαιζαν και στα πρωταθλήματα ανοίγοντας ακόμα περισσότερο την τεράστια ψαλίδα μεταξύ των ομάδων. Τα αρχικά μόνα ποσά για τις ομάδες της ESL ήταν 3,5 δις ευρώ. Μάλιστα, οι άνθρωποι των συλλόγων αυτών προσπάθησαν να μας πείσουν ότι έτσι θα έσωζαν και τις μικρότερες ομάδες, καθώς πολλά από τα χρήματα αυτά θα πήγαιναν σε μεταγραφές προς μικρότερους συλλόγους, λες και τώρα τα χρήματα των Αράβων, Αμερικανών, Ρώσων και λοιπών ιδιοκτητών κάνουν κάτι διαφορετικό.

Ένα υπέροχο ποδοσφαιρικό bromance

Το πλάνο τελικά απέτυχε. Οι αντιδράσεις του κόσμου ήταν μεγάλες (όχι παντού για να είμαστε ειλικρινείς, για παράδειγμα στην Ισπανία οι οπαδοί των μεγάλων δεν αντέδρασαν έτσι όπως αντέδρασαν αρκετοί οπαδοί στην Αγγλία), οι αντιδράσεις των τοπικών πρωταθλημάτων εξίσου σημαντικές και η ΟΥΕΦΑ όρθωσε το ανάστημά της (έγινε για μια φορά η καλή της υπόθεσης) και δεν έκανε πίσω. Παρά τη στήριξη από εφημερίδες όπως η Marca ή τα διάφορα στημένα γκάλοπ που παρουσίαζαν δείχνοντας ότι ο κόσμος θέλει κάτι τέτοιο, κανείς δεν πείστηκε. Το αποτέλεσμα ήταν η ESL να σταματήσει, έστω προσωρινά, μια που Πέρεθ και Ανιέλι μοιράζονται ακόμα ρομαντικά κοκτέιλ και κοιτάζουν το ηλιοβασίλεμα ελπίζοντας το πλάνο να προχωρήσει. Το πρόβλημα είναι όμως ότι η νίκη αυτή για το ποδόσφαιρο, τουλάχιστον για όσους από εμάς πιστεύουμε σωστά ή λάθος ότι θα ήταν κάτι εγκληματικό (και επίσης τρομερά βαρετό), αποδεικνύεται πύρρειος.

Η ΟΥΕΦΑ ήδη από φέτος είχε πραγματοποιήσει νέες αλλαγές στις διοργανώσεις της. Κατ’ αρχήν έκανε ακόμα πιο πριβέ τις μεγάλες της διοργανώσεις. Έφτιαξε το Conference στέλνοντας εκεί πολλές μη εμπορικές χώρες (μια διοργάνωση που δεν έχει καλά καλά VAR μέχρι σχεδόν το τέλος), κάνοντας έτσι το Europa League πιο κλειστό. Για όσους δεν το ξέρουν ή δεν θυμούνται, μέχρι και πέρσι το Europa League είχε σταθερά ομάδες από τις 55 χώρες της Ευρώπης.  Με λίγα λόγια όλες οι χώρες είχαν το δικαίωμα της συμμετοχής. Η μόνη διάκριση ήταν ότι οι χώρες κάτω από τη θέση 50 που το 2020-21 ήταν το Γιβραλτάρ, το Μαυροβούνιο, η Ανδόρα, η Ισλανδία και το Σαν Μαρίνο είχαν δύο αντί για τρεις ομάδες και το Λιχτενστάιν μία. Εδώ κάποιος θα πει «έλα μωρέ τώρα, ποιο Σαν Μαρίνο και Σαν Φρανσίσκο», αλλά πρέπει να έχουν όλοι το δικαίωμα της συμμετοχής. Δεν νομίζω ότι ενοχλούσε κανέναν μας μήνα Ιούνιο τι έκαναν αυτές οι ομάδες.

Κύπελλο ΟΥΕΦΑ 1987. Η Γκέτεμποργκ αντιμετωπίζει την Νταντί Γιουνάιτεντ στον τελικό.

Πώς άλλαξε αυτό φέτος; Συμμετοχή στο Εuropa League μόλις για 15 χώρες. 15 από τις 55. Οι υπόλοιπες θα έβρισκαν τον δρόμο τους για εκεί μέσα από τους αποκλεισμούς στο Τσάμπιονς Λιγκ (δηλαδή σαν να χρυσώνουν το χάπι), ενώ από του χρόνου ο νικητής του Κόνφερενς θα έχει το δικαίωμα να παίξει εκεί. Το Europa γίνεται ακόμα ένα κλειστό κλαμπ. Στη φετινή φάση των 16 (και αφού ήδη είχαν μπει άλλες ομάδες μετά τους ομίλους), η μόνη χώρα εκτός της πρώτης 15αδας που είχε εκπροσώπηση ήταν η Σερβία. Στα νοκ-άουτ πλέι-οφ υπήρχαν και ο Ολυμπιακός με τη Διναμό Ζάγκρεμπ και τη Σέριφ. Πέρσι στη φάση των 32 υπήρχαν ένα σωρό ομάδες από μικρότερες χώρες. Ο στόχος επιτεύχθηκε. Ο θεσμός έγινε πιο εμπορικός.

Ας πάμε και στο Τσάμπιονς Λιγκ όμως. Εκεί τα πράγματα γίνονται κάθε χρόνο ακόμα χειρότερα. Οι μεγάλες χώρες και ομάδες προστατεύονται με κάθε πιθανό τρόπο. Ο φόβος μήπως την πατήσουν είναι μεγάλος και έτσι η ΟΥΕΦΑ όλα αυτά τα χρόνια έχει βάλει πολλές δικλίδες για να φτάσουν στους ομίλους. Μόλις πέντε χρόνια πριν, οι σίγουρες θέσεις στους ομίλους ήταν οι πρωταθλητές από τις 12 πρώτες χώρες στη βαθμολογία της ΟΥΕΦΑ, 6 δεύτερες ομάδες από τις 6 πρώτες χώρες και οι τρίτες ομάδες από τις 3 πρώτες χώρες. Θέλετε να δείτε πού έχουμε φτάσει φέτος; 11 πρωταθλητές από τις 11 πρώτες χώρες, 6 δευτεραθλήτριες από τις 6 πρώτες χώρες και στη συνέχεια όλες οι τρίτες και τέταρτες ομάδες από τις 4 πρώτες χώρες. Με λίγα λόγια Αγγλία, Ισπανία, Γερμανία και Ιταλία έχουν δεδομένες τις θέσεις τους στους ομίλους. Έχουν σίγουρα τα χρήματα και κανένα άγχος το καλοκαίρι. Πού να τρέχεις μωρέ τώρα στις Σλοβακίες και τις Ελλάδες. Παράλληλα, φυσικά, δυναμώνουν όλο και περισσότερο οικονομικά με τα σχεδόν σταθερά έσοδά τους, μεγαλώνοντας το χάσμα. Βγάζοντας τους 11 πρωταθλητές, έχουμε πλέον άλλες 14 θέσεις καπαρωμένες στους ομίλους, αντί για 9 πριν πέντε χρόνια, και οι υπόλοιποι ας κόψουν τον λαιμό τους μέσα από τα πολυσύνθετα “μονοπάτια των πρωταθλητών” και άλλα τέτοια ανισόρροπα συστήματα που ζούμε κάθε καλοκαίρι.

Πώς κινείται το χρήμα στην Ευρώπη (από το καλοκαίρι του 2020)

Τουλάχιστον γλιτώσαμε την ESL θα πει κάποιος. Μόνο που τα πράγματα έρχονται να γίνουν ακόμα πιο δύσκολα στο άμεσο μέλλον. Το Financial Fair Play μπήκε στη ζωή μας πριν 10 χρόνια. Ουσιαστικά ο στόχος ήταν να μην ξοδεύουν οι ομάδες περισσότερα από όσα έχουν. Κάτι απόλυτα λογικό. Το αν το κίνητρο ήταν να γίνει πιο δίκαιο το ποδόσφαιρο ελέγχεται. Μπορεί κάποιοι να πιστεύουν ότι έγινε για να έχουμε πιο δίκαιο ποδόσφαιρο, αλλά ο σκοπός δεν ήταν να σταματήσει τον Αμπράμοβιτς ή το Κατάρ να βάζει χρήματα, αλλά να σώσει μικρότερες ομάδες από την καταστροφή. Δεν ήταν λίγα τα παραδείγματα σχετικά μικρομεσαίων ομάδων που έκαναν ανοίγματα και στη συνέχεια είδαν να χάνονται. Δεν είναι κακό θα πει κανείς. Μπορεί σε χώρες όπως η Γαλλία ή η Γερμανία να υπήρχαν ήδη αυστηροί κανονισμοί, αλλά σε Αγγλία και Ιταλία π.χ. πολλοί σύλλογοι είχαν φτάσει να έχουν τρομερά ποσά σε χρέη. Κοντά στο 2010, το συνολικό χρέος των αγγλικών ομάδων έφτανε τα 3 δις λίρες.

Για να μην σας κουράζω και επειδή δεν είναι και τα καλύτερά μου τα οικονομικά, απλοϊκά θα πω ότι στόχος του FFP ήταν το break-even. Να έχουν οι ομάδες σε βάθος τριετίας ισορροπημένα έσοδα-έξοδα (αν δεν κάνω λάθος το όριο ήταν τα 5 εκατομμύρια). Το FFP πέτυχε ή απέτυχε θα αναρωτηθεί κανείς; Αν κοιτάξουμε τον βασικό στόχο, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΟΥΕΦΑ πέτυχε. Το 2009 το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο έμπαινε μέσα κατά 1,6 δις Ευρώ (όπως λέει στη σελίδα 57 αυτού του πολύ πολύ βαρετού pdf στο site της ΟΥΕΦΑ που φέρνει σε οργασμό κάθε λογιστή, οικονομολόγο) και μάλιστα με ραγδαία αυξητικές τάσεις. Το ποσό αυτό έχει εκμηδενιστεί σχεδόν τις τελευταίες σεζόν, το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο (και παρά το τεράστιο πλήγμα του COVID) άντεξε. Είναι όμως όλα ωραία και καλά;

Σίγουρα όχι. Το FFP συνδυάστηκε με το σύστημα των ευρωπαϊκών διοργανώσεων που γίνεται όλο και πιο κλειστό. Ομάδες που έχουν σταθερά, εξασφαλισμένα έσοδα έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να ξοδεύουν. Έχεις εσύ 5€ στην τσέπη και έχει ο άλλος καταθέσεις 10.000€ και μπορείτε να ξοδεύετε όσα έχετε. Το θέμα είναι ότι εσύ δύσκολα θα αυξήσεις τα 5€ σου (πρέπει να κάνεις ένα μικρό θαύμα για να φτάσεις στους ομίλους CL ή Europa), ενώ ο άλλος έχει σταθερό εισόδημα. Μεγάλα πρωταθλήματα, μεγαλύτερα έσοδα, σίγουρη συμμετοχή στο Τσάμπιονς Λιγκ και πάει λέγοντας. Και φυσικά δεν είναι μόνο η παγίωση των διαφορών ανάμεσα στις χώρες, αλλά και η παγίωση του status στις ίδιες τις χώρες. Πόσες Ατλέτικο Μαδρίτης έχουμε δει; Ελάχιστες. Πήρε η Λέστερ το πρωτάθλημα και αυτό ήταν. Υπάρχουν κάποιες λαμπρές εξαιρέσεις, όπως η Αταλάντα, που καθαρά ποδοσφαιρικά προσπαθούν να ανοίξουν αυτή την πόρτα, να μπουν κι αυτές στο παρεάκι. Βλέπουμε ότι Άρσεναλ-Τότεναμ π.χ. κουτσά στραβά είναι κάπου εκεί κάθε χρόνο.

Χαμόγελα στο Μάντσεστερ

Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Το εξωφρενικό είναι ότι το FFP δεν καταφέρνει να σταματά τους μεγάλους από το να ξοδεύουν όπως γουστάρουν. Λογιστικά τρικ με φουσκωμένες μεταγραφές που μοιράζονται σε δόσεις για να μην επιβαρύνουν συγκεκριμένες χρονιές, ανταλλαγές παικτών με ποσά που προκαλούν γέλιο (Αρτούρ στη Γιουβέντους και Πιάνιτς στην Μπαρσελόνα για παράδειγμα) και φυσικά χρήματα μέσω τρίτων οδών. “Χορηγίες” από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες με αποτέλεσμα να ξεπερνούν προβλήματα. Πρακτικές που ακολουθούν ομάδες όπως η ΠΣΖ και η Σίτι για παράδειγμα. Το λεγόμενο “οικονομικό ντόπινγκ”, όπως το έχει χαρακτηρίσει ο πρόεδρος της ισπανικής Λίγκας Χαβιέρ Τέμπας. Η Σίτι πιάστηκε (για όσους δεν θυμούνται) να έχει πίσω από τη χορηγία της φανέλας τον ίδιο τον ιδιοκτήτη τον Σεΐχη Μανσούρ. Ο Μανσούρ έβαζε πάνω από 70 εκατομμύρια Ευρώ τον χρόνο μέσω της χορηγίας για να μπορέσει να ξεπεράσει τους περιορισμούς. Το FFP λειτούργησε αρχικά, η Σίτι τιμωρήθηκε, αλλά η στρατιά των δικηγόρων της πήγε στο CAS και δικαιώθηκε. Κάποιες από τις αποδείξεις ήταν άνω της 5ετίας και δεν λήφθηκαν υπ’ όψιν, ενώ και τα άλλα στοιχεία δεν ήταν “conclusive evidence” σύμφωνα με το CAS. Ο Μανσούρ έβγαζε από τη μία τσέπη και έβαζε στην άλλη και δεν άνοιξε τελικά ρουθούνι.

Όπως είδαμε λοιπόν, το FFP δεν ήταν τεράστια επιτυχία. Έκανε καλό στο να μην καταστρέφονται εύκολα σύλλογοι που ξόδευαν χωρίς να υπάρχει αύριο, κυνήγησε σε κάποια σημεία χωρίς επιτυχία συλλόγους (όχι πάντα βέβαια, στη Μίλαν ακόμα έχουν να το λένε ότι μόνο αυτοί την πάτησαν) και σίγουρα σε συνδυασμό με τις αλλαγές στις διοργανώσεις ενίσχυσε το κατεστημένο. Τι θα έκανε λοιπόν κάθε σωστή Ομοσπονδία που νοιάζεται για το ποδόσφαιρο και όχι αναγκαστικά για τις τσέπες 10-15 ομάδων από 4-5 χώρες; Θα το διόρθωνε ίσως; Θα το εφάρμοζε πιο στενά; Η απάντηση είναι όχι.

Πώς λειτουργεί το salary cap στο NFL. Μόνο για αρρωστάκια.

Σύμφωνα με το άρθρο του Tariq Panja στους New York Times (μπορείτε να το βρείτε εδώ), τα πράγματα θα γίνουν ακόμα χειρότερα. Το FFP καταργείται. Και παρά τις προσπάθειες και τα λόγια του Τσέφεριν για salary cap (δείτε τη συνέντευξή του από το μακρινό 2017 εδώ), κάτι που συμβαίνει στις ΗΠΑ για παράδειγμα στο NFL ή το NBA, αυτό εγκαταλείπεται. Προσωπικά δεν έχω άποψη για το salary cap και δεν ξέρω πώς θα λειτουργούσε στο ποδόσφαιρο της Ευρώπης, αλλά ίσως να ήταν μια καλή βάση. Εδώ και μια πενταετία ο Τσέφεριν το διαφήμιζε και έδινε ελπίδες ως ο Σλοβένος Ρομπέν των Ποδοσφαιρικών Δασών, αλλά φαίνεται ότι αυτό καταρρέει. Σίγουρα υπήρχαν προβλήματα (όπως το γεγονός ότι μιλάμε για διαφορετικές χώρες με διαφορετικούς κανονισμούς, αλλά και διαφορετική φορολογία), αλλά κανείς δεν μπορεί να μην σκεφτεί ότι το salary cap είναι κάτι που δεν θα ήθελαν οι μεγάλοι και γι’ αυτό δεν προχωράει. Με βάση το άρθρο των NYT, αυτό που θα αντικαταστήσει το FFP είναι ένα όριο στα έξοδα που θα είναι στο 70% των εσόδων. Κάτι πρακτικά ακόμα χειρότερο από το σημερινό FFP. Με λίγα λόγια οι μικρές ομάδες θα έχουν ακόμα λιγότερα ποσά στα χέρια τους να ξοδέψουν. Τη στιγμή που μια χορηγία της Jeep του Ανιέλι ή μιας αραβικής αεροπορικής θα φουσκώνει κι άλλο τα “έσοδα” των πλουσίων, οι μικροί θα παλεύουν να κρατηθούν ζωντανοί. Ο ίδιος ο δημοσιογράφος σχολιάζει στο Τwitter πώς τα πράγματα θα γίνουν πολύ πιο δύσκολα. Δείτε το thread ολόκληρο, βλέποντας τη σειρά των tweet του κάτω από το αρχικό:

🚨 FFP is dead.
UEFA to impose new 70% spend ratio, but no salary cap as part of financial control revamp.

New sanctions likely too:
Points deductions and even possibility of being relegated from Champions League.

All the details here👇🏾 https://t.co/mCnGjBoJmH

— tariq panja (@tariqpanja) March 22, 2022

Το αρχικό όριο θα είναι στο 90% και σε βάθος τριετίας θα πάμε στο 70%. Οι διαφορές για τα μικρά κλαμπ θα είναι τεράστιες και απαγορευτικές. Μπορεί όλα αυτά να είναι θετικά για κάποιους, γούστα είναι αυτά και σεβαστά. Προσωπικά όμως δεν αντέχω να βλέπω τις ίδιες και ίδιες ομάδες κάθε χρόνο να μονοπωλούν το Τσάμπιονς Λιγκ, να ξοδεύουν όσα θέλουν και να σαρώνουν τα εγχώρια πρωταθλήματα, παίρνοντας σταθερά τους καλύτερους παίκτες. Δεν το πάω ούτε καν στο ηθικό (για την προέλευση των χρημάτων από Ρώσους ολιγάρχες ή καθεστωτικά αραβικά χρήματα). Ας το δούμε καθαρά ποδοσφαιρικά. Δεν μου αρέσει όταν ο κάθε Πεπ μπορεί να ξοδεύει εξωφρενικά ποσά για να αγοράσει το 23ο σέντερ μπακ του με πολλά εκατομμύρια για να παίζει 2-5-3 και να τον αποθεώνουμε ως μεγάλο ποδοσφαιρικό στοχαστή, απέναντι σε ομάδες με υποπολλαπλάσια μπάτζετ. Μπορεί τελικά να γλιτώσαμε το ESL στο όνομα, αλλά πάνω κάτω το ίδιο πράγμα φαίνεται ότι θα έχουμε στο άμεσο μέλλον. Το θέμα με τα έσοδα-έξοδα δεν θα ήταν καν τόσο σημαντικό, αν οι ομάδες δεν είχαν σίγουρες θέσεις στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις. Και στο κάτω κάτω, πάντα ένας πλούσιος ιδιοκτήτης έκανε τη διαφορά εδώ και δεκαετίες, δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Το καινούριο είναι ότι εμποδίζεται ο ανταγωνισμός, μπαίνει ένα τεράστιο στοπ στα όνειρα των υπόλοιπων συλλόγων που δεν μπορούν να μπουν στο πριβέ κλαμπ. Είναι ένας τρομακτικός φαύλος κύκλος, Υπάρχουν συζητήσεις για το τι θα μπορέσει να γίνει για να βελτιωθούν τα πράγματα. Ο δημοσιογράφος των NYT αναφέρει ότι στόχος είναι να γίνει έλεγχος στις χορηγικές συμφωνίες, για το αν τα νούμερα είναι φουσκωμένα, αλλά ειλικρινά ποιος πείθεται ότι κάτι τέτοιο θα γίνει στην πραγματικότητα και θα είναι εφικτό να αποδειχθεί; Υπήρχε και το θέμα των περιορισμών των δανεικών που αναλύσαμε πρόσφατα, ο συνολικός αριθμός των παικτών στο ρόστερ, ο υποχρεωτικός αριθμός παικτών που έχει βγάλει ο σύλλογος κτλ. Κάποιες αλλαγές στους κανονισμούς που μοιάζουν περισσότερο με ημίμετρα που δεν είναι ικανά να αλλάξουν κάτι ουσιαστικά δυστυχώς.