Το Πρόβλημα των Χιαστών στο Γυναικείο Ποδόσφαιρο

Εδώ και μερικές μέρες έχει ξεκινήσει στην Αγγλία το Γιούρο των γυναικών. Στη φετινή διοργάνωση πέρα από τις παραδοσιακές δυνάμεις στο ποδόσφαιρο γυναικών, τη Γερμανία, τη Γαλλία και τη Σουηδία, κατέβηκαν με μεγάλες αξιώσεις και η Αγγλία με την Ισπανία. Ειδικά η δεύτερη έχει στη διάθεσή της μερικές από τις καλύτερες παίχτριες της χρονιάς και, μετά τη Γαλλία, το καλύτερο ρόστερ στα χαρτιά.

Όλα αυτά μέχρι δυο μέρες πριν ξεκινήσει το τουρνουά οπότε και έπαθε ρήξη χιαστών η Αλέξια Πουτέλιας. Η Αλέξια δεν είναι μια οποιοδήποτε παίχτρια. Είναι η κάτοχος της χρυσής μπάλας και η πιο φορμαρισμένη παίχτρια των τελευταίων δύο ετών. Η αρχηγός της Μπαρσελόνα θα μείνει 10 με 12 μήνες έξω και ο τραυματισμός ξεκίνησε μια μεγάλη δημόσια κουβέντα ως προς το γιατί οι γυναίκες παθαίνουν πολύ πιο συχνά τραυματισμούς στα γόνατα και κυρίως ρήξεις χιαστών σε σχέση με τους άντρες.

Όταν μια κουβέντα πάνω σε εξειδικευμένα θέματα γίνεται δημόσια, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να γίνει ποπ. Να βγαίνει ο οποιοσδήποτε και να δηλώνει κλισέ και στερεότυπα (οι γυναίκες είναι πιο αδύναμες) ή αντιεπιστημονικά πράγματα για να τραβήξει την προσοχή (είναι πιο χαλαροί οι σύνδεσμοι και σπάνε πιο εύκολα). Είναι όμως και αρκετά εύκολο να δούμε τις επίσημες μελέτες και τα νούμερα. Εκεί παρατηρούμε πως πρόκειται για κάτι που είναι σχετικά γνωστό στο χώρο του γυναικείου ποδοσφαίρου από το 2005, γι’αυτό και η ΦΙΦΑ έχει εκδώσει ειδικό σχέδιο προπόνησης για τις γυναίκες ώστε να μειώσει τους τραυματισμούς.

Από το 1999 και μετά άρχισαν να υπάρχουν επίσημα και αξιόπιστα στατιστικά για τους τραυματισμούς στο ποδόσφαιρο γυναικών. Η ανάπτυξη του κλάδου των «μπιγκ ντάτα» βοήθησε στο να αρχίσουν οι συγκρίσεις μεταξύ των τραυματισμών των ποδοσφαιριστών με βάση το φύλο. Σε γενικές γραμμές, τα πρώτα πέιπερς, κυρίως από ΗΠΑ, Αυστραλία και Αγγλία, έδειξαν ότι οι γυναίκες υπέφεραν από λιγότερους μυϊκούς τραυματισμούς σε σχέση με τους άντρες αλλά είχαν περισσότερους και πιο σοβαρούς τραυματισμούς στα γόνατα.

Όταν οι έρευνες αυξήθηκαν, παράλληλα με την ανάπτυξη και την αύξηση της δημοφιλίας του ποδοσφαίρου γυναικών, παρατηρήθηκαν δύο βασικά προβλήματα. Αρχικά υπήρχε ένα πρόβλημα που οι γυναίκες αντιμετώπιζαν σε όλο το φάσμα της ιατρικής. Σύμφωνα με αυτό, το αντρικό σώμα ήταν πάντα το μοντέλο των ερευνών και όποια ευρήματα υπήρχαν θεωρούσαμε ότι μπορούν να εφαμοστούν και στο γυναικείο σώμα. Αυτή η προσέγγιση εξέθετε και τις παίχτριες σε μεγαλύτερο κίνδυνο για τραυματισμούς στο γόνατο και τον αστράγαλο. Το δεύτερο πρόβλημα είναι το πόσο νέο είναι το ποδόσφαιρο γυναικών στο τοπ επίπεδο. Συγκρίσεις που έγιναν σε σχέση με άλλα αθλήματα (στίβο, γυμναστική, τένις) όπου οι γυναίκες έχουν παρουσία σε υψηλό επίπεδο πολλά περισσότερα χρόνια έδειξαν ότι το γεγονός ότι το ποδόσφαιρο γυναικών σε 20 χρόνια αναπτύχθηκε όσο το αντρικό σε 70 έχει ένα κόστος στα σώματα των παιχτριών.

Σημεία στα οποία συνήθως τραυματίζεται μια παίχτρια. Αστράγαλος και γόνατο τα πιο πιθανά.

Προσπαθώντας να απαντήσουν στο πρώτο πρόβλημα, οι ερευνητές πήραν στοιχεία και από άλλα αθλήματα, όπως το αμερικανικό ποδόσφαιρο και το μπάσκετ, στα οποία οι γυναίκες παρουσίαζαν αυξημένο ποσοστό ρήξης χιαστών. Οι έρευνες τα τελευταία 17 χρόνια έχουν φωτογραφήσει τρια στοιχεία. Το πρώτο είναι το γεγονός ότι οι γυναίκες ανατομικά έχουν πιο φαρδιά λεκάνη, πράγμα που ανοίγει τη γωνία στο τρίγωνο στα πόδια (τα σημεία του τριγώνου είναι τα δύο άκρα της λεκάνης και το μέσο σημείο μεταξύ των γονάτων). Το δεύτερο είναι ότι οι μύες στους γλουτούς είναι πιο αδύναμοι. Παρατηρήθηκε ότι στα άλματα οι γυναίκες επιβαρύνουν περισσότερο τους τετρακεφάλους τους σε σχέση με τους γλουτούς, πράγμα που αυξάνει τη επιφόρτηση των γονάτων στην προσγείωση, ενώ οι άντρες στα άλματα χρησιμοποιούν εξίσου γλουτούς και τετρακεφάλους. Επίσης, οι απότομες αλλαγές κατεύθυνσης και το βάρος που δέχεται πιο «κακό» πόδι μιας παίχτριας δημιουργεί τεράστια επιβάρυνση.

Το τρίτο στοιχείο είναι ορμονικό. Τα οιστρογόνα έχουν από το 2015 και μετά θεωρηθεί υπεύθυνα για την παραγωγή ενός ενζύμου (λυσυλοξείδιο, ελπίζω η μετάφραση από τα αγγλικά να είναι ακριβής) που είναι υπεύθυνο για τη σύσταση του κολλαγόνου. Πολύ περιληπτικά, να πούμε ότι οι σύγχρονες μελέτες (2019 και μετά) έχουν αποδείξει ότι τα οιστρογόνο μειώνουν τη σύνθεση κολλαγόνου τύπου 1, που κάνει τους τένοντες πιο σκληρούς, και αυξάνει τη σύνθεση κολλαγόνου τύπου 3, που κάνει του τένοντες και τους μύες πιο ελαστικούς. Αυτό εξηγεί, σύμφωνα με τους ειδικούς, τα αυξημένα ποσοστά ρήξης χιαστών στις γυναίκες και ταυτόχρονα τους λιγότερους μυϊκούς τραυματισμούς που αντιμετωπίζουν.

Και τώρα θα μου πείτε, πόσο μεγάλη πια είναι αυτή η διαφορά; Οι γυναίκες έχουν 4-6 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν ρήξη χιαστών σε σχέση με τους άντρες! Επίσης, ο κίνδυνος υποτροπής είναι 5 φορές μεγαλύτερος. Αντίθετα οι μυϊκοί τραυαμτισμοί είναι αρκετά χαμηλότεροι, όπως και γενικότερα οι τραυματισμοί στις γυναίκες. Ο μέσος όρος είναι 2,1% τραυματισμοί ανά ματς στις γυναίκες και 4,4% στους άντρες. Όπου ταυματισμοί μετριέται οποιαδήποτε διακοπή για να προσφερθούν πρώτες βοήθειες σε παίχτη ή παίχτρια, είτε μπορέσουν μετά να συνεχίσουν το παιχνίδι, είτε όχι.

H ΦΙΦΑ παρακαλουθεί πολύ στενά τις ιατρικές έρευνες στον τομέα και έχει βγάλει από το 2015 ένα «Εντεκάλογο» για την ειδική προπόνηση και προθέρμανση που οφείλουν να κάνουν οι παίκτριες. Το πρόγραμμα τρέχει σε όλες τις ηλικίες κάτω των 18, γενικά σε όλα τα τμήματα υποδομής παγκοσμίως. (Απαραίτητη διευκρίνηση: Η ΦΙΦΑ γράφει ηλικίες 13-18 διότι πριν από τα 13 σε Ευρώπη, Αυστραλία και ΗΠΑ, πάρα πολλοί σύλλογοι έχουν μικτά τμήματα αγοριών-κοριτσιών). Από την εφαρμογή αυτών το πρακτικών οι τραυματισμοί μειώθηκαν 50% στις προπονήσεις και 39% συνολικά.

Κλείνοντας, να τονίσουμε ότι η ανάπτυξη του ποδοσφαίρου γυναικών τα τελευταία 20 χρόνια έφερε μαζί της και την έρευνα πάνω στις διαφορές του γυναικείου σώματος σε σχέση με το αντρικό στο συγκεκριμένο άθλημα. Το γεγονός ότι υπάρχουν ήδη δεδομένα από άλλα αθλήματα και ότι στην έρευνα έχουν πια εμπλακεί οι μεγάλοι σύλλογοι και τα μεγάλα ερευνητικά κέντρα, δείχνει ότι οι σύλλογοι, η ΦΙΦΑ και όλοι οι εμπλεκόμενοι λαμβάνουν μέτρα για την προστασία των αθλητριών και την εξέλιξη του αθλήματος.