Η περίοδος των άχρωμων μεταδόσεων

«Θα εκτελεστεί με σέντρα από το δεξί μπακ, γίνεται κόλαση στη μεγάλη περιοχή, φλέγονται τα καρέ, ο Μαγκρίν κάτω από τα δοκάρια, ο Σαμπιόλι σπρώχνεται με τον Γκαρσία Μαϊνέτι! Προσοχή παιδιά, προσοχή παιδιά! Αν σας δει ο διαιτητής, φύγατε και οι δύο για τ’ αποδυτήρια. Συνεπάγεται σοβαρό κίνδυνο αυτή η εκτέλεση φάουλ, ανεβαίνει ο Τομέ, ανεβαίνει ο Ρομάνο, προς τα κει κινείται κι ο Χούλιο Εστεμπάν Αγουδέλο αναμένοντας τη σέντρα, δεν τηρεί την απόσταση ο Ομάρ Γκραφίνα, λίγο πιο πίσω! Ξεχύνεται από τη δεξιά πλευρά ο Χουάν Κάρλος Μαρκόνι, ο σκληροτράχηλος κεντρικός αμυντικός της Ρίβερ Πλέιτ, καθυστερούν με την κομπίνα. Καμπρίνι!»

«Μια στιγμή, Καμπρίνι! Έγινε η σέντρα, κάποιος πηδάει, κεφαλιά, κοντράρει κάπου η μπάλα, βγαίνει από την περιοχή, εμφανίζεται ο Πενιάλμπα, κι άλλη κεφαλιά, ο Τομέ πέφτει στο έδαφος, και πάλι ο Πενιάλμπα, προλαβαίνει, κόβει, μάχεται. Λιοντάρι ο Πενιάλμπα! Πηδάει ο Ρομάνο, προσοχή, να τη, θα τη βρει. Τι κρίμα, Καταμαράνσιο! Πρόλαβε, σημάδεψε, τη ζύγισε, έκανε ένα τρομερά ευθύβολο σουτ και την έστειλε να περάσει ξυστά από τον προβολέα του γηπέδου, από εκείνον που βρίσκεται πλάτη στην οδό Φιγκερόα Αλκόρτα, για να γίνω πιο συγκεκριμένος. Έχασε την ευκαιρία ο Καταμαράνσιο. Πρόλαβε πολύ όμορφα την μπάλα μετά το διώξιμο του Πενιάλμπα, σούταρε με το αριστερό και την έστειλε στα σύννεφα. Το είχαμε πει. Ήταν για γκολ, εδώ. Ήταν για γκολ.»

Η φάση που αποτυπώθηκε με λέξεις, και που μόλις διαβάσατε, δεν έγινε ποτέ. Βρίσκεται στο πρώτο κεφάλαιο του εξαιρετικού Puro Futbol, του Ρομπέρτο Φονταναρόσα, και έχει ως ήρωα τον εκφωνητή, τον σπίκερ δηλαδή, ενός φανταστικού ποδοσφαιρικού αγώνα. Ακόμα και τα ονόματα των ποδοσφαιριστών, όπως γράφει ο ίδιος ο συγγραφέας στις σημειώσεις του και εγώ δεν έχω λόγο να μη τον πιστέψω, είναι φανταστικά και ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα. Αυτό που έχει όμως σημασία για τον ίδιο, κάτι που φυσικά και το τονίζει περιγράφοντάς το μοναδικά μέσα από την πένα του, είναι η μαγεία της περιγραφής ενός ποδοσφαιρικού αγώνα. Η μαγεία της περιγραφής που συνήθως βγαίνει μέσα από το ταλέντο του σπίκερ. Την ικανότητα δηλαδή να μεταφέρει τον φίλαθλο εντός του αγωνιστικού χώρου και να του δημιουργεί στο μυαλό την κάθε φάση που γίνεται πάνω στο χορτάρι, ακόμα κι αν δεν βλέπει την τηλεόραση ή ακόμα κι αν ακούει την αναμέτρηση από το ραδιόφωνο. Υπήρξαν και τέτοιες εποχές και χαίρομαι πολύ που τις πρόλαβα. Εποχές που οι εραστές της μπάλας δεν έβλεπαν τις ομάδες τους τα μεσημέρια της Κυριακής αλλά άκουγαν γι’ αυτές μέσα από τρανζίστορ που είχαν καλά χωμένα στις τσέπες του παλτού τους. Μέσα από τα χείλη του εκφωνητή καταλάβαιναν την κάθε φάση, την έφτιαχναν στο μυαλό τους, και μπορούσαν μετά από καιρό να την περιγράψουν κιόλας, σε άλλους που δε την είχαν ακούσει, λες και οι ίδιοι την είχαν ζήσει. Λες και ο αρτίστας χόρευε εκείνη τη μέρα μόνο γι’ αυτούς. Κι ας μη τον είδαν ποτέ στην πραγματικότητα. Απ’ την άλλη, χρειάζεται αρκετό ταλέντο και ακόμα περισσότερο μεράκι για να καταφέρει κάποιος που περιγράφει έναν αγώνα, για κάποιους, που δε τον βλέπουν, να δημιουργήσει τις εικόνες που ο ίδιος έχει το προνόμιο να τις περιγράφει. Αυτό το ταλέντο και αυτό το μεράκι -δυστυχώς- δε το έχουν όλοι, κι ας κάνουν πάρα πολλά χρόνια αυτή την υπέροχη, όπως θεωρούμε πολλοί από εμάς, δουλειά.

Υπάρχουν πολλών ειδών, και πολλών φιλοσοφιών, σπίκερ. Για μένα όμως οι καλύτεροι είναι αυτοί που σε βάζουν στο παιχνίδι και που σου εξηγούν, ή προσπαθούν να το κάνουν, πράγματα που εσύ δεν μπορείς να τα καταλάβεις βλέποντας ένα παιχνίδι από την τηλεόραση, αφού δεν μπορείς να δεις ολόκληρο το γήπεδο, έτσι ώστε να μπορείς να κατανοήσεις καλύτερα το παιχνίδι. Γιατί η ομάδα έδωσε μέτρα στον αντίπαλο; Τι κατάφερε, και τι όχι, ο προπονητής με τη χρησιμοποίηση τρίτου στόπερ στα τελευταία λεπτά; Ποια ήταν -ή δεν ήταν- η απάντηση του αντιπάλου προπονητή;  Ένα ποδοσφαιρικό παιχνίδι δεν είναι απλά μια μπάλα που πάει πάνω-κάτω, αλλάζει πόδια και ξαφνικά καρφώνεται στα δίχτυα. Προσωπικά όταν βρίσκομαι σε κάποιο γήπεδο μου αρέσει πολύ να βλέπω τι γίνεται και στα σημεία που δεν παίζει η μπάλα. Με αυτόν τον τρόπο καταλαβαίνεις πολλά πράγματα καλύτερα κι αυτή είναι η ταπεινή μου γνώμη. Στα μεγάλα (και  μικρά) τηλεοπτικά δίκτυα του εξωτερικού το έχουν καταλάβει αυτό εδώ και πολλά χρόνια, και όσο κι αν ο εκφωνητής γνωρίζει πολλά καντάρια μπάλα, που λέμε και στα μέρη μου, υπάρχει δίπλα του και κάποιος αναλυτής. Κάποιος με καλύτερη γνώση του αντικειμένου που θα μας βοηθήσει όλους, και φυσικά τον ίδιο, να καταλάβουμε καλύτερα αυτό που βλέπουμε. Γιατί όσο κι αν κάποιοι θεωρούμε ότι ξέρουμε καλά το παιχνίδι, κανένας μας δεν γίνεται να το γνωρίζει καλύτερα από κάποιον που αγωνίστηκε σε κορυφαίο επίπεδο ή από κάποιον άλλο που είχε την τύχη να κοουτσάρει ένα σωρό επαγγελματίες και να κερδίσει μαζί τους τίτλους. Δυστυχώς όλα τα παραπάνω, ή σχεδόν όλα, δε τα βλέπουμε καθόλου, ή σχεδόν καθόλου, στη δική μας χώρα όταν καθόμαστε να απολαύσουμε μια κορυφαία ποδοσφαιρική αναμέτρηση. Απ’ την άλλη, η νέα γενιά εκφωνητών, που είναι σίγουρα στην πλειοψηφία της πολύ καλύτερη από τους παλαιότερους, έχοντας και το μεράκι, εκτός της γνώσης, σπάνια θα την ακούσεις σε κάποιο σπουδαίο παιχνίδι παρά μόνο στα μικρότερα παιχνίδια. Ας είναι. Τους απολαμβάνουμε εκεί. Όπως έγραψα υπάρχουν αρκετοί από δαύτους.

Όταν ξεκίνησα να παρακολουθώ ποδόσφαιρο, πριν πολλά χρόνια, αυτό που θυμάμαι να με μαγεύει, εκτός φυσικά μιας περίτεχνης ντρίμπλας ή ενός όμορφου τέρματος, ήταν οι ιστορίες εκτός κάδρου. Όπου κάδρο βάλτε τις τέσσερις γραμμές του γηπέδου. Αυτά που άκουγα δηλαδή από τον εκφωνητή για κάποιον παίκτη, προπονητή ή ομάδα, και που δεν είχαν καμία σχέση με το παιχνίδι που έβλεπα. Όλες αυτές οι εκτός θέματος πληροφορίες που έφταναν στ’ αυτιά μου σαν παραμύθι και  με έκαναν να αγαπήσω τις αθλητικές ιστορίες. Γι’ αυτό θα είμαι πάντα ευγνώμων σε όλους αυτούς τους «παλιούς». Το παιχνίδι άλλωστε εκείνα τα χρόνια, για μένα, ήταν μια μπάλα που πήγαινε πάνω-κάτω, άλλαζε πόδια και περίμενα πότε θα γίνει γκολ. Θυμάμαι να γοητεύομαι από αυτές τις ιστορίες και να σκέφτομαι πως στο καλό γίνεται κάποιος να γνωρίζει τόσα πολλά πράγματα για τους αθλητές εκτός του αθλήματος. Το ίντερνετ δεν υπήρχε ούτε ως σκέψη. Περιοδικά του εξωτερικού μπορούσαν να βρουν λίγοι (στην επαρχία ελάχιστοι ή κανένας) και αν έβρισκες δεν ήξερες, ακόμα, καλά τη γλώσσα για να τα διαβάσεις. Απ’ την άλλη, έβρισκες ποδοσφαιρικά βιβλία αλλά δεν ήταν μεταφρασμένα. Αυτός λοιπόν που μπορούσε να έχει πρόσβαση σε όλα αυτά ήταν μόνο ο ψαγμένος δημοσιογράφος. Δεν το έκαναν όλοι φυσικά, και είναι άκρως τιμητικό γι’ αυτούς που το έκαναν εκείνα τα χρόνια. Ο μορφωμένος, στα παιδικά μας μάτια, δημοσιογράφος. Αφού τα διάβαζε όλα αυτά λοιπόν, μετά, και ειλικρινά θα τον ευχαριστώ πάντα γι’ αυτό, μας μετέφερε πολλή από αυτή τη γνώση, ως σφήνα, όταν βλέπαμε μια αναμέτρηση, συνήθως, του Τσάμπιονς Λιγκ. Φυσικά και αυτές οι ιστορίες, όσο καλές κι αν είναι, δεν κάνουν τον δημοσιογράφο που κάνει το σπικάζ, ούτε καλό σπίκερ αλλά ούτε φυσικά και γνώστη του παιχνιδιού. Όχι ότι δεν υπάρχουν και τέτοιοι, απλά πολλοί το έχουν βαρεθεί το «σπορ» και απλά μας κουράζουν λέγοντάς μας μόνο ονόματα παικτών, χωρίς να δίνουν ουσιαστικές λεπτομέρειες για το παιχνίδι. Κουράστηκα και μόνο που έφερα τον ήχο της φωνής τους στο μυαλό μου.

Πολύ πρόσφατα έβλεπα ένα σπουδαίο παιχνίδι για την Πρέμιερ Λιγκ και ειλικρινά, αν και το θέαμα ήταν εξαιρετικό, παραλίγο να με πάρει ο ύπνος μιας και ο εκφωνητής το μόνο που έκανε ήταν απλά να αναφέρει τα ονόματα των παικτών που ακουμπούσαν τη μπάλα. Μαγκουάιρ, Ρόμπερτσον, Τουρέ (συμπαίκτες αυτοί), Εβανίλσον, Κουτρόνε (συμπαίκτες και αντίπαλοι των προηγούμενων), σουτ, άουτ. Βρέχει δυνατά στο Μπέρνλι όπως βλέπετε. Ναι το βλέπουμε, λογικά φυσάει και έχει και κρύο. Μαγκουάιρ, Τουρέ, Εβανίλσον (και φτου κι απ’ την αρχή). Ειλικρινά, αν έκλεινα τα μάτια και προσπαθούσα να καταλάβω τι γίνεται στην αναμέτρηση δεν θα έβγαζα καμία, μα καμία, άκρη. Και σκεφτείτε ότι ήξερα όλους τους παίκτες, τη θέση του καθενός, το σύστημα της ομάδας, και φυσικά πως αρέσκονται να κινούνται στο χώρο. Δεν μιλάω για συστήματα, τακτικές και στατιστικά. Αυτά ούτε για αστείο δεν τα ακούς. Ακόμα και οι ιστορίες εκτός κάδρου έχουν αρχίσει να ακούγονται με χαμηλότερη συχνότητα δίνοντας τη θέση τους, κι αυτές, μόνο στο ψέλλισμα των ονομάτων των παικτών, το σκορ, και που πήγε ή δεν πήγε η μπάλα όταν έφυγε από τα πόδια των ποδοσφαιριστών. Άχρωμες μεταδόσεις. Κουραστικές για μεγάλη μερίδα φίλων του ποδοσφαίρου που θέλουν, όχι μόνο να δουν τον αγώνα, αλλά και να κατανοήσουν παραπάνω πράγματα για το παιχνίδι από τον εκάστοτε σπίκερ, καταλήγοντας να βλέπουν τον αγώνα χωρίς ήχο ή στα αγγλικά. Αν υπάρχει, που δεν υπάρχει, αυτή η λειτουργία.

Ξέρω ότι πολλοί θα με βρείτε περίεργο και υπέρ του δέοντος καυστικό. Να τονίσω ότι τρέφω απεριόριστο σεβασμό σε όλους αυτούς που κάνουν αυτό το επάγγελμα και που αρκετοί από αυτούς με έχουν βοηθήσει υπερβολικά στο να αγαπήσω το ποδόσφαιρο, και τις ιστορίες του, γράφοντας κιόλας γι’ αυτές. Ναι, πολλοί από αυτούς ήταν «ήρωες» για μένα στα παιδικά μου χρόνια. Πολλοί συνεχίζουν ακόμα να είναι. Κάποιοι με απογοήτευσαν μεγαλώνοντας. Συμβαίνει παντού, θα μου πείτε, θα συνέβαινε και εδώ. Απλά πλέον δεν είμαι παιδί και τα πάντα, και σε όλα τα επίπεδα, εξελίσσονται. Γίνονται πιο φρέσκα. Πιο μοντέρνα. Συνεχώς καλύτερα. Η εικόνα έχει γίνει Full HD και ώρες-ώρες νομίζεις ότι είσαι στο γήπεδο. Τα γραφήματα και τα στατιστικά έχουν γίνει ολόκληρη επιστήμη βοηθώντας μας να κατανοήσουμε καλύτερα το παιχνίδι, σε ένα σωρό επίπεδα. Κι όμως πολλές μεταδόσεις είναι πιο κουραστικές και άχρωμες ακόμα κι από τη μετάδοση σε πρωτάθλημα Γκολφ. Τι έχεις να πεις για ένα παιχνίδι Γκολφ; Πόση ένταση να βάλεις στη φωνή σου και πόσες αναλύσεις να κάνεις; Σωστά ελάχιστες. Μόνο που το ποδόσφαιρο δεν είναι Γκολφ.

Tο κείμενο γράφτηκε υπό τους ήχους του Changing of the Guards του λατρεμένου μου Bob Dylan