Ο αξέχαστος ημιτελικός της δωροδοκίας και των φρούτων
Μπορεί η τροπαιοθήκη της Ρόμα να παρουσιάζει έλλειψη από ευρωπαϊκά τρόπαια αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι Ρωμαίοι δεν έχουν να θυμούνται μεγάλες στιγμές από διοργανώσεις εκτός συνόρων. Mε τη φετινή της πρόκριση στους ‘4’ του Κόνφερενς Λιγκ η ιταλική ομάδα φτάνει τις έξι παρουσίες σε ημιτελικά ενώ σ’αυτές μπορούμε να προσθέσουμε τους δυο τελικούς που έχει παίξει (έναν στο Πρωταθλητριών κι έναν στο Κύπελλο ΟΥΕΦΑ) καθώς και άλλες σημαντικές επιτυχίες σε προηγούμενες φάσεις, όπως η πρόσφατη μεγάλη ανατροπή επί της Μπαρτσελόνα. Αρκετά χρόνια πριν από το παιχνίδι που ο Κώστας Μανωλάς έγραψε το όνομα του με χρυσά γράμματα στην ιστορία του συλλόγου, είχε προηγηθεί μια ακόμα αξιομνημόνευτη ανατροπή με παρόμοιο σκορ στο Ολίμπικο που συζητιέται ακόμα και σήμερα, αν και για τους λάθος λόγους.
Απρίλιος 1984. Η Ρόμα κάνει την παρθενική της εμφάνιση στο κύπελλο Πρωταθλητριών καθώς την προηγούμενη χρονιά ο Σουηδός προπονητής Νιλς Λίντχομ την έχει οδηγήσει στην κατάκτηση του πρωταθλήματος, για πρώτη φορά μετά από 41 χρόνια. Στο ρόστερ της υπάρχουν οι δυο Βραζιλιάνοι, Φαλκάο και Σερέζο, και αρκετοί έμπειροι Ιταλοί, με πιο γνωστό τον ‘Δήμαρχο της Ρώμης’, Μπρούνο Κόντι, που είναι και παγκόσμιος πρωταθλητής με την εθνική Ιταλίας. Σε μια εποχή που η διοργάνωση διεξάγεται αποκλειστικά με νοκ άουτ αναμετρήσεις, οι Ιταλοί προσπερνάνε τα εμπόδια της Γκέτεμποργκ, της ΤΣΣΚΑ Σόφιας και της Ντιναμο Βερολίνου και φτάνουν στα ημιτελικά, όπου τους περιμένει μια από τις μεγάλες εκπλήξεις του τουρνουά, η Νταντί Γιουνάιτεντ.
Οι Σκωτσέζοι έχουν κερδίσει το εισιτήριο τους για το κύπελλο των πρωταθλητών χάρη σε μια σπουδαία πορεία εντός συνόρων κατά την οποία κατάφεραν για πρώτη (και τελευταία, όπως αποδείχτηκε) φορά να τρυπώσουν ανάμεσα στις παντοδύναμες Σέλτικ και Ρέιντζερς και να κλέψουν τον τίτλο. Ένα τεράστιο μερίδιο της επιτυχίας αυτής ανήκει στον Τζιμ Μακλίν, που είχε αναλάβει την ομάδα το 1971 και την είχε οδηγήσει στα πρώτα τρία τρόπαια της ιστορίας της. Η παρουσία σε έναν ευρωπαϊκό ημιτελικό στην πρώτη κιόλας συμμετοχή της Νταντί Γιουνάιτεντ σε αυτό το επίπεδο ήταν απλά το επιστέγασμα της πολύ καλής δουλειάς του Σκωτσέζου τεχνικού. Σε αντίθεση όμως με τις προηγούμενες φάσεις, που οι αντίπαλοι ήταν αντικειμενικά βατοί, ο ημιτελικός απέναντι στην πρωταθλήτρια Ιταλίας είχε άλλο επίπεδο δυσκολίας.
Για να μπορέσει να έχει ελπίδες απέναντι στους σαφώς ανώτερους αντιπάλους της, η σκωτσέζικη ομάδα έπρεπε από τη μια να ελπίζει πως αυτοί θα την υποτιμήσουν και από την άλλη να χρησιμοποιήσει όλα τα όπλα που είχε στον υπέρτατο βαθμό. Τελικά έγιναν και τα δυο. Σύμφωνα με τον αμυντικό Σεμπαστιάνο Νέλα: “Οφείλω να ομολογήσω ότι είχαμε πάρει πολύ χαλαρά το πρώτο παιχνίδι στη Σκωτία. Δεν φερθήκαμε πολύ επαγγελματικά γιατί πιστεύαμε ότι δεν θα είχαμε προβλήματα. Ήταν μια ομάδα χωρίς ιδιαίτερη παράδοση, οπότε νιώθαμε αρκετά σίγουροι.”
Όταν οι συνηθισμένοι από την άπλα και τις ανέσεις του Ολίμπικο Ιταλοί έφτασαν στο Τάνανταϊς Παρκ, κατάλαβαν ότι τα πράγματα δεν θα είναι τόσο ξέγνοιαστα όσο νόμιζαν. Σύμφωνα με τον Σκωτσέζο μέσο Μπίλι Κέρκγουντ: “Τους έβλεπες και ήταν ολοφάνερο πως δεν τους άρεσε καθόλου το μικρό αχούρι μας”. Η δυσφορία τους έγινε μεγαλύτερη όταν μπήκαν στα αποδυτήρια και ανακάλυψαν πως το μέγεθος κάποιες φορές παίζει ρόλο. “Τα αποδυτήρια των φιλοξενούμενων στο γήπεδο μας είναι σαν μια μικρή γωνία κάποιας άθλιας τοπικής παμπ” είχε πει κάποτε ο Ιμον Μπάνον, ένας από τους παίκτες που επέλεξε για την αρχική του 11αδα εκείνη τη μέρα ο Μακλίν. Οι Σκωτσέζοι δεν άφησαν κανένα περιθώριο χαλάρωσης στους Ιταλούς, έπεφταν με δύναμη σε κάθε φάση και με μια εξαιρετική από όλες τις απόψεις εμφάνιση στο δεύτερο ημίχρονο κέρδισαν με 2-0 και απέκτησαν αυτοί το ρόλο του φαβορί στο ζευγάρι.
Η αναμέτρηση όμως δεν ολοκληρώθηκε με το τελευταίο σφύριγμα του διαιτητή. Οι Ιταλοί αποχώρησαν από το Νταντί με πολλά παράπονα, τα περισσότερα εκ των οποίων αφορούσαν τον Σκωτσέζο προπονητή. Σε κάποια στιγμή στο δεύτερο ημίχρονο η μπάλα βγήκε εκτός αγωνιστικού χώρου και όταν ο Μπρούνο Κόντι πλησίασε τον Μακλίν για να την πάρει οι δυο τους έφτασαν μια ανάσα από το να πιαστούν στα χέρια. Ο Ιταλός ισχυρίστηκε ότι ο Μακλίν τον αποκάλεσε “Ιταλό μπάσταρδο”, κάτι που ο Σκωτσέζος (και ο βοηθός του που ήταν ακριβώς δίπλα) αρνείται. Σαν να μην έφτανε αυτό, όταν μετά το τέλος του αγώνα οι δημοσιογράφοι στάθηκαν στο γεγονός ότι οι παίκτες του έδειχναν πολύ πιο αθλητικοί από τους αντιπάλους τους, ο Σκωτσέζος απάντησε χιουμοριστικά “αν μάθω τι χάπια πήραν πριν το παιχνίδι, θα φροντίσω ώστε να τα παίρνουν πριν από κάθε αγώνα”. Μια απάντηση που μπορεί να προκάλεσε χαμόγελα στη Σκωτία αλλά ταυτόχρονα άναψε το φιτίλι στην Ιταλία, εκεί που οι εφημερίδες χρησιμοποίησαν τη φράση για να στηρίξουν το επιχείρημα ότι οι γηπεδούχοι μπορεί και να ντοπαρίστηκαν.
Το κλίμα είχε γίνει πλέον πολεμικό και η αποστολή της Νταντί Γιουνάιτεντ το αντιλήφθηκε από την πρώτη στιγμή που πάτησε το πόδι της στη Ρώμη για τη ρεβάνς. Δεκάδες Ιταλοί δημοσιογράφοι υποδέχτηκαν την αποστολή στο αεροδρόμιο με εμπρηστικές ερωτήσεις που επιζητούσαν ανάλογες απαντήσεις, που θα προκαλούσαν κι άλλο τον ήδη ξεσηκωμένο κόσμο της Ρόμα. Στο ξενοδοχείο οι άντρες της ασφάλειας δεν επέτρεπαν σε κανέναν να κυκλοφορεί χωρίς ισχυρή συνοδεία ενώ οι Σκωτσέζοι ισχυρίζονται ότι ακόμα και το προσωπικό ήταν επιθετικό και καθόλου συνεργάσιμο. Η διαμονή δεν περιλάμβανε πάντως χαλάρωση και ξεκούραση, αφού αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας οπαδοί της Ρόμα περνούσαν από έξω και έκαναν σαματά. Και δεν ήταν οι μόνοι. Όπως περιγράφει ο Μπίλι Κέρκγουντ: “Το ξενοδοχείο ήταν γεμάτο σεκιουριτάδες και αστυνομικούς με σκυλιά. Ειλικρινά πιστεύω ότι έκαναν τα πάντα για να εκνευρίσουν τα σκυλιά τους ώστε να γαβγίζουν όλη νύχτα. Δεν ξέρω τι, ίσως τα κλωτσούσαν ή τα πείραζαν. Οι περισσότεροι από εμάς κοιμηθήκαμε ελάχιστα το βράδυ γιατί μέσα σε όλα τα σκυλιά τους γάβγιζαν ασταμάτητα για ώρες”.
Την επόμενη μέρα η διαδρομή προς το γήπεδο έγινε με συνοδεία αρκετών ντόπιων μοτοσικλετιστών που σε κάθε ευκαιρία πετούσαν και κάτι προς τα τζάμια του λεωφορείου. Η άφιξη στο Ολίμπικο έγινε σε συνθήκες που περισσότερο θυμίζουν μεγάλο ντέρμπι μεταξύ γειτονικών χωριών που μισούνται θανάσιμα παρά ημιτελικό Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Οι 70.000 οπαδοί της Ρόμα που είχαν κατακλύσει από νωρίς το γήπεδο υποδέχτηκαν τους Σκωτσέζους με χλέπες, μπινελίκια και μπόλικα… φρούτα. Τα μήλα και τα πορτοκάλια είχαν την τιμητική τους και σύμφωνα με τους φιλοξενούμενους ένα από αυτά βρήκε τον αμυντικό Τζον Χολτ στην προθέρμανση και τον έστειλε προσωρινά στον πάγκο μέχρι να συνέλθει.
Ακόμα και στη διάρκεια του αγώνα, όταν κάποιος παίκτης των φιλοξενούμενων πλησίαζε τη γραμμή του άουτ οι… ελεύθεροι σκοπευτές από την κερκίδα τον σημάδευαν με πορτοκάλια. Σε κάποια στιγμή του δευτέρου ημιχρόνου επιστρατεύτηκε ακόμα και ο Γάλλος διαιτητής σε μια προσπάθεια να καθαριστεί ο αγωνιστικός χώρος από τα φρούτα και λοιπά αντικείμενα που έχουν πέσει. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε το ότι ο αγώνας είχε προγραμματιστεί να ξεκινήσει στις 3.30 το μεσημέρι, την ώρα που η θερμοκρασία στη Ρώμη ήταν σε ενοχλητικά για τους βόρειους επίπεδα, μπορούμε εύκολα να κατανοήσουμε γιατί στο παιχνίδι που ακολούθησε η Ρόμα έκανε σε μεγάλο βαθμό ό,τι ήθελε.
Με δυο γκολ του Ρομπέρτο Προύτσο στο πρώτο ημίχρονο και ένα εύστοχο πέναλτι του Αγκοστίνο ντι Μπαρτολομέι στην επανάληψη, οι Ρωμαίοι ανέτρεψαν το σκορ του πρώτου αγώνα και με το 3-0 πήραν μια ιστορική πρόκριση για τον τελικό (εκεί όπου τελικά ηττήθηκαν από τη Λίβερπουλ στα πέναλτι). Όπως και στην πρώτη συνάντηση τους όμως, ο αγώνας δεν τέλειωσε με τη λήξη του 90λεπτου. Παρά την τεράστια χαρά της πρόκρισης, οι γηπεδούχοι δεν ξέχασαν τα λόγια του Μακλίν και μετά το τελευταίο σφύριγμα αρκετοί παίκτες κινήθηκαν απειλητικά προς το μέρος του.
Ακολούθησαν αρκετά λεπτά έντασης, κατά τα οποία έπεσαν και μερικές ψιλές μεταξύ των παικτών και των βοηθών του Σκωτσέζου που ακόμα και σήμερα έχει να λέει για το πόσο γρήγορα εξαφανίστηκαν από δίπλα του όλοι οι άνθρωποι της ασφάλειας που ως τότε δεν τον άφηναν σε ησυχία. Οι Σκωτσέζοι αποχώρησαν τελικά από το γήπεδο απογοητευμένοι κυρίως από την εμφάνιση τους και από το ότι σπατάλησαν μια μεγάλη ευκαιρία να παίξουν σε έναν τελικό.
Λίγο μετά το τέλος της επεισοδιακής ρεβάνς, ο Σεμπαστιάνο Νέλα της Ρόμα δείχνει στον Τζιμ Μακλίν το πόσο πολύ τον εκτιμάει
Η ιστορία αυτού του αγώνα δεν τελειώνει όμως εδώ. Μερικούς μήνες αργότερα άρχισαν να ακούγονται κάποιες φήμες πως η Ρόμα είχε προσεγγίσει πριν το παιχνίδι τον διαιτητή Μισέλ Βοτρό. Παρά το γεγονός ότι οι Σκωτσέζοι δεν είχαν ιδιαίτερα παράπονα από τη διαιτησία του Γάλλου, αν και θεωρούν πως έδινε τα “κουκούτσια” υπέρ των γηπεδούχων, όσο περνούσε ο καιρός οι φήμες όλο και πλήθαιναν. Μετά από πιέσεις κάποιων υψηλά ιστάμενων στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο Σκωτσέζων, δυο χρόνια αργότερα η ΟΥΕΦΑ έφτασε στο συμπέρασμα πως ο πρόεδρος των Ιταλών, Ντίνο Βιόλα, προσπάθησε πράγματι να δωροδοκήσει τον διαιτητή, χωρίς όμως επιτυχία. Για την ενέργεια του αυτή τιμωρήθηκε με 4 χρόνια απαγόρευσης εισόδου ενώ και η ομάδα αποκλείστηκε για μια σεζόν από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, τιμωρία η οποία αργότερα μετατράπηκε σε απλό πρόστιμο.
Το 2011 ο γιος του Βιόλα, Ρικάρντο, που εκείνη την εποχή ήταν μέλος της διοίκησης άρα και αυτόπτης μάρτυρας, αποφάσισε να αποκαλύψει σε μια τηλεοπτική συνέντευξη του όλα όσα έγιναν τις ημέρες πριν από τον επαναληπτικό. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του, ο πατέρας του πίστευε πως η Ρόμα πρέπει πάση θυσία να είναι στον τελικό, μιας κι αυτός θα διεξαγόταν στο Ολίμπικο. Έτσι όταν τον προσέγγισε ο γνωστός του, Σπάρτακο Λαντίνι, αθλητικός διευθυντής τότε στη Τζένοα, και του είπε ότι ξέρει κάποιον πολύ κοντά στον διαιτητή της αναμέτρησης, του μπήκαν αμέσως ιδέες. Το ποσό που θα πρόσφερε στον Γάλλο έφτανε τις 100 εκατομμύρια ιταλικές λίρες. Ο τρόπος της συμφωνίας ήταν βγαλμένος από κατασκοπευτική ταινία, μιας και ο Βοτρό θα ενημερωνόταν από τον σερβιτόρο πως έχει ένα τηλεφώνημα κατά τη διάρκεια του επίσημου δείπνου το βράδυ πριν το ματς και σε περίπτωση που συμφωνούσε με την ιδέα επιστρέφοντας στο τραπέζι θα έλεγε στους ανθρώπους της Ρόμα πως έχουν χαιρετίσματα από τον φίλο του Πάολο, όπου ‘Πάολο’ είναι ο μεσάζων που θα έκανε όλη τη δουλειά.
Κάπου εδώ υπάρχει μια μεγάλη θολούρα, καθώς δεν αποσαφηνίστηκε ποτέ ούτε σε ποιον κατέληξαν τελικά τα λεφτά που έδωσε ο πρόεδρος της Ρόμα, ούτε ποιος ήταν αυτός που μεσολάβησε. Οι Ιταλοί ισχυρίζονται πως όλο αυτό στήθηκε από άσχετους με τον αγώνα ανθρώπους που απλά βρήκαν ευκαιρία για να φάνε λεφτά από τον Βιόλα, που νόμιζε πως μέσω αυτών κλειδώνει την πρόκριση για τον τελικό. Γι’αυτό κιόλας μετά την καταδικαστική απόφαση η Ρόμα κινήθηκε νομικά εναντίον του Λαντίνι που τα ξεκίνησε όλα. Παρά την τιμωρία του από την ΟΥΕΦΑ ο Βιόλα αθωώθηκε από την ιταλική ομοσπονδία και παρέμεινε στην προεδρία της Ρόμα μέχρι το θάνατο του το 1991.
Οι αποκαλύψεις του γιου του είκοσι χρόνια μετά ξεσήκωσαν πολλές αντιδράσεις από την πλευρά των Σκωτσέζων που μέχρι και σήμερα θεωρούν ντροπή τα όσα έκαναν οι Ιταλοί για να σιγουρέψουν την πρόκριση τους. Ανάμεσα στα διάφορα που ακούστηκαν, κάποιος ζήτησε δημόσια από τον τότε πρόεδρο της ΟΥΕΦΑ, Μισέλ Πλατινί, να αφαιρεθούν τα μετάλλια των Ιταλών από τον χαμένο τελικό και να δοθούν στους παίκτες της Νταντί Γιουνάιτεντ. Μια από τις πιο μεγάλες νίκες της Ρόμα στιγματίστηκε ως ένα βαθμό από μια ανήθικη ενέργεια που τελικά αποδείχτηκε και άστοχη και αχρείαστη. Όπως δήλωσε και ο Σεμπαστιάνο Νέλα: “Εκείνο το απόγευμα θα μπορούσαμε να κερδίσουμε οποιαδήποτε ομάδα, οπότε το να υποστηρίζει κάποιος ότι νικήσαμε εξαιτίας του διαιτητή είναι αστείο. Κάναμε μια από τις καλύτερες εμφανίσεις μας. Ακόμα κι αν η Νταντί Γιουνάιτεντ επέλεγε έναν παίκτη της για να διαιτητεύσει το παιχνίδι, στο τέλος της ημέρας εμείς θα προκρινόμασταν.”
