Ο ποδοσφαιριστής που έκλεψε την Κραυγή και πολλά άλλα πράγματα
Μερικές φορές το όνομά μας βαραίνει πάνω μας σαν κατάρα, επηρεάζει τον τρόπο που μας κοιτούν οι άλλοι, γίνεται αιτία κοροϊδίας ή πρόκληση που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε θέλοντας και μη. Έχουμε ήδη αναφερθεί στη δύσκολη μοίρα να είσαι Βραζιλιάνος (νυν Ισπανός) και να σε βαφτίζουν Ντιέγκο κι όλοι γνωρίζουμε τι ακριβώς χαρακτήρα πρέπει να έχεις ώστε από Κριστιάνο να περάσεις στο σκέτο Ρονάλντο -και σε μια σπαρτιάτικη διατροφή- για να εξορίσεις τον άλλον, τον αυθεντικό, στον προσδιορισμό “ο Χοντρός“.
Τι γίνεται όταν είσαι νεαρός, ταλαντούχος παίκτης, σε μια χώρα και σε μια εποχή όπου ένας επαγγελματίας ποδοσφαιριστής κερδίζει ελάχιστα, και το ονοματεπώνυμό σου σημαίνει “Λεφτά“; Είμαστε στη Νορβηγία, στη γλώσσα της οποίας, το χρήμα λέγεται penger, κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Ο P. (Πολ) Enger παίζει μέσος στην Βαλερένια ή, εξελληνισμένα, Βαλερένγκα, ομάδα που γνωρίζουμε, ακόμη κι αν δεν παίζουμε στοίχημα, ως αντίπαλο του ΠΑΟΚ στο Europa League.
Η ομάδα της ομώνυμης συνοικίας του Όσλο, διένυε τότε μια περίοδο πλούσια σε τίτλους -πρωτάθλημα Νορβηγίας το 1981, το 1983 και το 1984. Τέτοια μεγαλεία δε θα ξαναγνωρίσει, αν και θα ξαναπάρει το πρωτάθλημα το 2005 και θα αποκτήσει, σχετικά πρόσφατα, δικό της γήπεδο μετά από περισσότερο από έναν αιώνα ύπαρξης. Είναι μια ομάδα με ξεχωριστή φυσιογνωμία, χάρη ακριβώς στη σύνδεσή της με τη λαϊκή, εργατική γειτονιά στην οποία ιδρύθηκε. Έγινε πολύ δημοφιλής γύρω στα μέσα του περασμένου αιώνα, λόγω του θεαματικού ποδοσφαίρου που έπαιζε· θεαματικού ίσως, τεχνικού δεν παίρνουμε όρκο, καθώς ένας από τους ισχυρότερους πάικτες εκείνης της εποχής ήταν ο Έιναρ Μπρούνο Λάρσεν, διεθνής και στο χόκεϊ επί πάγου. Όπως και να έχει, η ομάδα απέκτησε τότε, λόγω και του ανέμελου τρόπου ζωής των παικτών της, το παρατσούκλι “οι Μποέμ“.
Ο Ένγκερ απολαμβάνει τη διασημότητά του το 1997
Ο Πολ Ένγκερ, ο οποίος οπωσδήποτε υπήρξε πολύ μποέμ τύπος, ανεβαίνει απ΄τα εφηβικά στην πρώτη ομάδα, και, μάλιστα, το 1986, μόλις 19 ετών, είναι βασικός και σε ένα ματς στο Κύπελλο ΟΥΕΦΑ κόντρα στην Μπέβερεν, δίνοντας πολλές υποσχέσεις τις οποίες θα τις ξεπεράσει με έναν απροσδόκητο τρόπο, πολύ γρήγορα.
Διότι καλή η Ευρώπη και το ΟΥΕΦΑ και τα (περασμένα) μεγαλεία του αλλά η σκληρή πραγματικότητα είναι πως πολλοί συνάδελφοί του αναγκάζονται να κάνουν μια δεύτερη δουλειά για να ζήσουν: άλλος πάστορας, άλλος αστυνομικός κλπ. Ο Πολ (φαίνεται ότι) ασχολείται αποκλειστικά με την μπάλα. Με τόση προσήλωση που δεν έχει χρόνο ούτε να πλύνει τα ρούχα του: μετά την προπόνηση, απλώς τα πετάει και αγοράζει καινούρια. Ένας από τους θρύλους που δημιουργήθηκαν γύρω από το όνομά του, λέει πως το δαιμόνιο του αστυνομικού συμπαίκτη του κεντρίστηκε από την τόση σπατάλη.
Στην πραγματικότητα, δε χρειαζόταν να είσαι Σέρλοκ Χολμς. Ο Ένγκερ κυκλοφορούσε με Πόρσε, η οποία, σα να μην έφτανε που ήταν Πόρσε, έφερε σε εμφανές σημείο την επιγραφή P.Enger -σα να λέμε Λ.Εφτά, λογοπαίγνιο για το οποίο μιλήσαμε. Κάθε Κυριακή έπλενε σχολαστικά με τα χεράκια του το ακριβό αυτοκίνητό του, αντίθετα με ό,τι έκανε με τις ταπεινές αθλητικές του κάλτσες. Χρόνια μετά, ο ίδιος θυμόταν ότι θαυμαστές του και ρέκτες των ακριβών αυτοκινήτων έρχονταν ακόμη κι από μακρινές συνοικίες στην κακόφημη Τβέιτα, μία από τις φτωχότερες γειτονιές της πόλης, για να παρευρεθούν στην τελετουργία: “Ήμουν κάτι σαν τον Μπέκαμ”. Πιο μικρός, στα 15, ήδη ταλεντάκι και δεδηλωμένος θαυμαστής του Μαραντόνα αλλά και της οικογένειας Κορλεόνε του κινηματογραφικού Νονού, ταξίδεψε μαζί με έναν φίλο του στη Νέα Υόρκη για να περιπλανηθεί στα ίδια μέρη με τον Μάρλον Μπράντο και τον Αλ Πατσίνο.
Πού βρήκε τα λεφτά; Έλα ντε.
Ίσως η πληροφορία ότι η γειτονιά του εκείνη ακριβώς την περίοδο, στις αρχές της δεακετίας του 1980, γίνεται η έδρα μιας εγκληματικής οργάνωσης, της Συμμορίας της Τβέιτα, που ασχολούνταν αρχικά με διαρρήξεις αλλά που γρήγορα εμπλούτισε τις δραστηριότητές της -ναρκωτικά, λαθρεμπόριο αλκοόλ, μαστροπεία…- προσφέρει κάποιες ενδείξεις για να λυθεί το μυστήριο της δεύτερης δουλειάς που τελικά έκανε κι ο Πολ και που τον οδήγησε στα 16 να εκτίσει μια μικρή ποινή φυλάκισης. Αυτό, βέβαια, δεν τον εμπόδισε να συνεχίσει τη φιλόδοξη ποδοσφαιρική του καριέρα, αλλά και να βραβευτεί, το 1985, στο πλαίσιο του Έτους Νεότητας και με το σλόγκαν “Η Νεότητα θέλει και μπορεί” για τη φιλανθρωπική του δράση -προσέφερε ένα τραπέζι πινγκ-πονγκ σε μια παιδιατρική κλινική.
Η περιοχή Τβέιτα, γνωστή για τη συμμορία της στις δεκαετίες 1980 και 1990
Από την Βαλερένγκα, του το είχαν ξεκαθαρίσει, σε στιλ πάνω-κάτω: “Κάνε ό,τι θες αρκεί να μη γνωρίζουμε τίποτα”. Οι συμπαίκτες του θυμούνται ότι ήταν άψογος και πολύ συνεργάσιμος στις προπονήσεις ενώ, όταν κάποιος απ΄αυτούς ξεχνούσε τα κλειδιά του αυτοκινήτου του, του ζητούσαν να βάλει ένα χεράκι και εκείνος πρόθυμα το άνοιγε με εναλλακτικούς τρόπους. Διότι ο Πολ έκλεβε και αυτοκίνητα, αλλά, όπως διατεινόταν, μόνο από λεφτάδες, και για τα οικονομικά των Νορβηγών ποδοσφαιριστών μιλήσαμε ήδη.
Ο αστυνομικός συμπαίκτης του, Κνουτ Έρλιντ Λέμπεργκ, που είχε αξιοπρεπή καριέρα και στην μπάλα αλλά και στην τήρηση του νόμου -έφτασε στον βαθμό του επιθεωρητή- θυμάται ότι έκαναν κανονικά προπόνηση το πρωί μαζί με τον ΄Ενγκερ αλλά καμιά φορά, το βράδυ, περνούσε να ψάξει το σπίτι του για κλοπιμαία. Δε γνωρίζουμε αν το κλίμα στα αποδυτήρια ήταν τέτοιο ώστε να ακολουθούσε και εξομολόγηση του κλεφτρονιού σε έναν άλλο παίκτη της Βαλερένγκα, τον πάστορα-ακτιβιστή-σεντερφόρ Έιβιντ Άρνεβογκ (πρόσωπο υπαρκτό).
Πάντως, μια νύχτα του 1988, μετά από μια σημαντική διάρρηξη ενός πασίγνωστου κοσμηματοπωλείου του κέντρου του Όσλο, ο Ένγκερ συλλαμβάνεται. Στο σπίτι του, εκτός από μεγάλο μέρος της λείας, βρίσκεται κρεμασμένος ένας πίνακας του γνωστότερου Νορβηγού ζωγράφου, του Έντβαρντ Μουνκ, το Βαμπίρ. Ο δαιμόνιος χαφ, λίγες εβδομάδες πριν, απλώς μπούκαρε από το παράθυρο του Μουσείου Μουνκ και το έκλεψε. Καταδικάζεται σε 3 χρόνια φυλακή.
Θα βγει το 1992, θα πορσπαθήσει να γυρίσει στο ποδόσφαιρο, σε χαμηλότερη κατηγορία, αλλά, όπως λέει κι ο ίδιος, και θα συμφωνήσουμε: “Ήξερα πως δεν ήμουν ο καλύτερος ποδοσφαιριστής του κόσμου· ως εγκληματίας, όμως, είχα μοναδικό ταλέντο. Είναι ο λόγος που αποφάσισα να αφοσιωθώ σε αυτή την καριέρα“.
12 Φεβρουαρίου 1994. Ο φίλαθλος κόσμος, ειδικά στις σκανδιναβικές χώρες, παρακολουθεί μαγεμένος την τελετή έναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Λίλεχαμερ, στη Νορβηγία. Δυο μαυροφορεμένοι τύποι επωφελούνται από την εορταστική ανεμελιά, στήνουν μια σκάλα έξω από τον εξωτερικό τοίχο της Εθνικής Πινακοθήκης, και μπουκάρουν από το παράθυρο -σας θυμίζει κάτι; Σε 60 δευτερόλεπτα και με φοβερή ευκολία καταφέρνουν να κλέψουν την Κραυγή, τον πασίγνωστο πίνακα του Μουνκ -για να είμαστε ακριβείς, την πρώτη εκδοχή από τις πέντε που θα ζωγραφίσει ο καλλιτέχνης. Ο πίνακας, που σε μερικούς από μας θυμίζει το γνωστό meme με τον Καραγκούνη να θρηνεί για μια διαιτητική απόφαση, απεικονίζει μια ανθρώπινη φιγούρα πάνω σε μια γέφυρα, με την απελπισία να παραμορφώνει τα χαρακτηριστικά της.
Η άνεσή των διαρρηκτών είναι τόση που αφήνουν και ένα ευγενικό σημείωμα: “Ευχαριστούμε για τα χαλαρά μέτρα ασφαλείας”. Στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων για τους Ολυμπιακούς, η Κραυγή είχε μεταφερθεί στο ισόγειο, κάνοντας το έργο τους πιο εύκολο.
Η κλοπή προκαλεί παγκόσμιο σκάνδαλο. Στη Νορβηγία κινητοποιείται όλος ο κρατικός μηχανισμός για να βρεθούν οι ένοχοι, ζητείται η συνεργασία της Σκότλαντ Γιαρντ ενώ καλούνται και Βρετανοί ερευνητές με ειδίκευση στα έργα τέχνης.
Η σκάλα στον τόπο του εγκλήματος
Μέσα στο χαμό, μια ανακοίνωση εμφανίζεται στη στήλη των κοινωνικών της εφημερίδας Dagbladet· ο παιχνιδιάρης Πολ Ένγκερ μοιράζεται το χαρμόσυνο νέο της γέννησης του παιδιού του: “Γεννήθηκε βγάζοντας μια Κραυγή!“. Τρεις μήνες μετά συλλαμβάνεται, αυτός και οι συνεργοί του που αποπειράθηκαν να πουλήσουν τον πίνακα σε δυο δήθεν αγοραστές. Στην πραγματικότητα η αγοραπωλησία στήθηκε ακριβώς για να τους παγιδεύσουν. Η Κραυγή είναι από τα έργα τέχνης που δύσκολα θα μπορούσαν να βρουν αγοραστή, ακριβώς επειδή είναι πασίγνωστα -στις λίστες με τους πιο φημισμένους πίνακες, φιγουράρει συχνά στην πρώτη τριάδα. Φαίνεται ότι η εντολή για την κλοπή είχε δοθεί στον Ένγκερ από τους ηγέτες της Συμμορίας της Τβέιτα με μοναδικό σκοπό να δημιουργηθεί αντιπερισπασμός για μια σειρά διαρρήξεων σε τράπεζες και κοσμηματοπωλεία που ακολούθησαν. Παρόμοια πρακτική ακολουθήθηκε και σε μια άλλη κλοπή της Κραυγής, το 2005, με εμπλοκή πάλι μιας μεγάλης εγκληματικής οργάνωσης.
Ο Ένγκερ ξαναπάει φυλακή. Εκεί θα ασχοληθεί και πάλι με την τέχνη αλλά από άλλο μετερίζι: θα αρχίσει να ζωγραφίζει. Σε στιλ που θυμίζει τον Μουνκ και με τη γνωστή, υλιστική υπογραφή. Θα αποδράσει και θα αποπειραθεί να φύγει για τη Δανία αλλά θα τον βρουν τη στιγμή που ετοιμαζόταν να μπει στο πλοίο. Τελικά θα αποφυλακιστεί κερδίζοντας την έφεση που υπέβαλε -οι ερευνητές που τον παγίδευσαν είχαν μπει στη Νορβηγία με ψεύτικα χαρτιά.
Για τέχνη ρωτήστε τον ειδικό
Μετά την αποφυλάκισή του θα αποκτήσει σε δημοπρασία ένα έργο του Μουνκ, μια ανυπόγραφη λιθογραφία: “Είμαι πανευτυχής που έκανα δικό μου ένα έργο του μεγάλου μας ζωγράφου!“. Θα συνεχίσει τη ζωή στην παρανομία και θα καταδικαστεί για πολύ ταπεινότερα αδικήματα, μεταξύ των οποίων η κλοπή μερικών ζευγαριών κάλτσες -τι ειρωνεία!
Τα τελευταία χρόνια φαίνεται πως πήρε κάπως τ΄απάνω του, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον την αξία της λείας του, γιατί η τεχνική του κάπως χειροτέρεψε (άφησε πίσω του το πορτοφόλι με την ταυτότητά του): τον βαραίνει μια κατηγορία για κλοπή 17 πινάκων από μια γκαλερί του Όσλο. Ανάμεσά τους πολλά έργα του διεθνώς γνωστού ποπ αρτ καλλιτέχνη Χαρίτον Πουσβάνγκερ. Η αγάπη της τέχνης είναι ακατανίκητη.
Λέγεται ότι το Νέτφλιξ ετοιμάζει μια σειρά για τη ζωή αυτού του φαντεζί ποδοσφαιριστή. Ανυπομονούμε να την παρακολουθήσουμε.
