Κάποτε στο Τερφ Μουρ
Υπάρχουν οι μεγάλοι ναοί του ποδοσφαίρου. Στάδια που προκαλούν δέος, που όλοι οι ποδοσφαιριστές θέλουν να παίξουν. Το Μπερναμπέου, το Μπομπονέρα, το Μεάτσα, το Ολντ Τράφορντ, το Άνφιλντ. Υπάρχουν έδρες κολαστήρια. Το παλιό Σαν Μαμές, γήπεδα στην Τουρκία και στην Ελλάδα. Κι υπάρχουν και ιστορικά γήπεδα. Γήπεδα που κι αυτά είναι ναοί, απλά λιγότερο διαδεδομένων θρησκειών. Γήπεδα που θα μπορούσαν να γράψουν σελίδες και σελίδες με μύθους. Ένα τέτοιο είναι το Τερφ Μουρ της Μπέρνλι. Μιας μικρομεσαίας ομάδας που ιδρύθηκε όμως το 1882 και παίζει στο Τερφ Μουρ από το 1883. Είναι ο σύλλογος με τα περισσότερα χρόνια παρουσίας στο γήπεδό της, από όλες όσες έχουν φτάσει να παίζουν στην Πρέμιερ Λιγκ. Μόνο η Πρέστον έχει περισσότερα χρόνια στο ίδιο γήπεδο.
Οι οπαδοί της Μπέρνλι είναι περήφανοι για το σπίτι τους. Τα πρώτα χρόνια της ιστορίας του Τερφ Μουρ, μέχρι και 10.000 άνθρωποι μαζεύονταν εκεί. Τη δεκαετία του 1920, το γήπεδο έσπαγε τα ρεκόρ προσέλευσης για τους οπαδούς της ομάδας, ξεπερνώντας τους 50.000. Ο σύλλογος αποφάσισε το 1938 να φτιάξει μια σκεπαστή εξέδρα (80 χρόνια αργότερα, στη δική μας χώρα αυτό θεωρείται πολυτέλεια). Εξαιτίας του πολέμου, όλα αυτά τα πλάνα έμειναν πίσω. Τελικά, το 1954 η διάσημη εξέδρα Longside ήταν έτοιμη, με το στέγαστρο να στοιχίζει ένα τεράστιο ποσό και στην κατασκευή να συμμετέχουν και παίκτες από τις ακαδημίες του συλλόγου. Αργότερα μπήκαν κι οι προβολείς.
Η Longside έγινε ένα ιστορικό ποδοσφαιρικό μνημείο. Το cult σημείο συνάντησης των οπαδών του συλλόγου, κάτι σαν την “Σκεπαστή” της Μπέρνλι. Εκεί είδαν πολλοί οπαδοί της το τελευταίο πρωτάθλημα του συλλόγου το 1960. Εκεί πέρασε κι η εποχή του χουλιγκανισμού και γενικά μια περίοδος που θα έκανε τα σημερινά γήπεδα της Πρέμιερ Λιγκ, με τους σεκιουριτάδες να σε μαλώνουν αν σηκώνεσαι όρθιος, να κοκκινίζουν από ντροπή. Τα κέρματα που έφευγαν από τη Longside στους αντιπάλους, θύμιζαν συχνά Ελλάδα των 90s. Το χαμηλό σκέπαστρο δημιουργούσε μια μοναδική ηχώ και το πάθος των οπαδών της Μπέρνλι σε εκείνη την εξέδρα δημιουργούσε τρομερή ατμόσφαιρα. Οι φωτογραφίες με τρελούς Άγγλους να ανεβαίνουν στα δοκάρια της εξέδρας για να δουν το ματς είναι τρομακτικές και χαρακτηριστικές ενός ποδοσφαίρου που καλώς ή κακώς δεν υπάρχει πια. Μια από τις λίγες οικονομικές εξέδρες “φανατικών” που δεν βρισκόταν πίσω από το τέρμα. Δέσποζε στο γήπεδο με την λίγο κλειστοφοβική, λίγο καταθλιπτική μορφή της, αλλά ήταν εκεί που βδομάδα με τη βδομάδα, οι ίδιες φάτσες μαζεύονταν. Σε ένα αγγλικό ποδόσφαιρο πιο λαϊκό. Με τον κόσμο να δίνει το παρών, ανεξάρτητα από βαθμολογικές θέσεις, απλώς για να βρεθεί δίπλα στην αγαπημένη του Μπέρνλι. Το ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι ότι σε αυτή την εξέδρα έμπαιναν κι οι φιλοξενούμενοι οπαδοί με συνοδεία πολλών αστυνομικών. Τα επεισόδια ήταν ένα σύνηθες φαινόμενο στη σκοτεινή ποδοσφαιρική περίοδο της Αγγλίας
Η Longside σε όλη τη μεγαλοπρέπειά της (λέμε τώρα)
Το γήπεδο έμεινε για πολλά χρόνια χωρίς ιδιαίτερες αλλαγές και είχε αρχίσει να δείχνει τα χρόνια του. Παράλληλα, όλα όσα συνέβησαν στο αγγλικό ποδόσφαιρο από τη δεκαετία του 1980 και μετά, δημιουργούσαν μεγαλύτερη πίεση για καινούρια και πιο ασφαλή γήπεδα. Μια τραγωδία ήταν ίσως και ο επίλογος για την εξέδρα Longside. Το 1992, ο νεαρός ποδοσφαιριστής της 2ης ομάδας Μπεν Λι σκαρφάλωσε στην εξέδρα για να μαζέψει μια μπάλα που είχε μείνει εκεί, ένα τμήμα υποχώρησε, δεν άντεξε το βάρος του κι ο πιτσιρικάς έπεσε στο κενό βρίσκοντας τραγικό θάνατο. Η μετέπειτα μετατροπή των γηπέδων χωρίς εξέδρες για όρθιους έγραψε και το οριστικό τέλος. Το τελευταίο παιχνίδι της Longside έγινε το 1995, με την Μπέρνλι να κερδίσει τη Χαλ. Η εξέδρα γκρεμίστηκε και τον επόμενο χρόνο εγκαινιάστηκε η καινούρια με το όνομα Τζέιμς Χάγκριβς.
Πριν μερικά χρόνια, στην 20ετη επέτειο από το γκρέμισμα αυτής της ιστορικής εξέδρας, τα τοπικά μέσα του Λάνκασαϊρ, κάλεσαν φιλάθλους και ποδοσφαιριστές να μοιραστούν αναμνήσεις. Οι περισσότεροι θυμήθηκαν το πρώτο ποδοσφαιρικό ματς που τους πήγε ο πατέρας τους. Κάποιοι θυμήθηκαν έναν αγώνα με τη Σέλτικ για το Αγγλοσκωτσέζικο κύπελλο. Με ανελέητο ξύλο στις εξέδρες, με τους μεθυσμένους οπαδούς της Σέλτικ να πλακώνονται στο ξύλο με το ένα χέρι και με το άλλο να κρατούν μπουκάλια ουίσκι και να μεθοκοπούν. Όπως αναφέρεται στο βιβλίο Suicide Squad : The Inside Story of a Football Firm, οι οπαδοί γέμιζαν άδεια μπουκάλια με… ούρα και τα πετούσαν πάνω από το κιγκλίδωμα στους αντιπάλους. Άλλοι θυμήθηκαν να στέκονται κάτω κάτω στα κάγκελα με κασκόλ στο χέρι και να φωνάζουν για 90 λεπτά. Αναμνήσεις τότε που ο κόσμος ήταν δίπλα δίπλα κι οι οπαδοί της Λιντς ή της Γιουνάιτεντ προσπαθούσαν να καταλάβουν την εξέδρα ή όταν οπαδοί της Γουέστ Χαμ σκαρφάλωσαν τοίχους για να μπορέσουν να πιάσουν αυτοί όλη την εξέδρα. Το “You’ll never take Longside” ακουγόταν με περηφάνια πολλές φορές, ήταν θέμα τιμής εκείνα τα χρόνια να κρατήσουν την εξέδρα τους. Ιστορίες που σε κάνουν να αναρωτιέσαι πώς δεν είχαμε θύματα, με τόσο κόσμο όρθιο να σπρώχνεται. Το ποδόσφαιρο άλλαξε. Σε άλλα πράγματα προς το καλύτερο (για την ασφάλεια), σε άλλα προς το χειρότερο (με τους “πλαστικούς” φιλάθλους). Οι αναμνήσεις όμως και η σύνδεση με την ιστορία κάθε ομάδας είναι αυτό που το κρατά ζωντανό και προσπαθεί να διατηρήσει αναλλοίωτη τη σχέση του οπαδού με την ομάδα.
