Εξάγοντας ποδοσφαιρικό πολιτισμό: Η μάχη του Ελιόδορο

Το ποδόσφαιρο δεν φανατίζει μόνο με τις ομάδες του. Μπορεί να δημιουργήσει και τεράστιες κόντρες που βασίζονται στις διαφορές πάνω στη φιλοσοφία του, στις θεμελιώδεις αρχές του. Στην Αργεντινή αυτό πάει ένα κομματάκι παραπάνω με την περίφημη κόντρα δύο προπονητών, του Κάρλος Μπιλάρδο και του Σέζαρ Λουίς Μενότι και των ακολούθων τους, των μπιλαρδίστας και των μενοτίστας. Όσων βάζουν την κατάκτηση της νίκης πάνω από όλα (και με κάθε τρόπο) και όσων προτιμούν το ταξίδι από τον προορισμό, το καλό ποδόσφαιρο από το αποτέλεσμα. Τι γίνεται όμως όταν στο ίδιο γήπεδο βρεθούν τύποι που ανήκουν στις… διαφορετικές παρατάξεις και ακόμα περισσότερο, έχουν και προσωπικές κόντρες μεταξύ τους; Η απάντηση στο ερώτημα δόθηκε σε έναν αγώνα αρκετές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το Μπουένος Άιρες, με δύο ομάδες που δεν είχαν καμία ιδιαίτερη διαμάχη μεταξύ τους και σε έναν αγώνα που δεν έκρινε κάποιον τίτλο. Γιατί αυτά δεν έχουν σημασία, όταν υπερασπίζεσαι μια ιδέα (και δεν χωνεύεις αυτόν που βρίσκεται απέναντί σου).

Μεταφερόμαστε στο όμορφο νησί της Τενερίφης. Εκεί, τη δεκαετία του 1990, η τοπική ομάδα ζει μεγάλες στιγμές, καθώς θα παίξει για 10 συνεχόμενες χρονιές στην Α’ εθνική της Ισπανίας. Είναι τα χρυσά χρόνια του συλλόγου, στα οποία η Τενερίφη θα στερήσει μάλιστα δύο πρωταθλήματα από τη Ρεάλ Μαδρίτης. Το Εστάδιο Ελιόδορο Ροντρίγκεθ Λόπεθ γίνεται μια δύσκολη έδρα για κάθε ισπανική ομάδα. Στις 3 Ιανουαρίου του 1993, η τοπική ομάδα υποδέχεται τη Σεβίλλη του Κάρλος Μπιλάρδο. Είναι η Σεβίλλη που έχει κάνει πάταγο λίγο καιρό πιο πριν, παίρνοντας τον Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα, μια μεταγραφή που έγραψε ιστορία, κυρίως εξωαγωνιστικά και λιγότερο με τα κατορθώματα του Ντιεγκίτο. Το παιχνίδι δεν ήταν τόσο κρίσιμο. Υπήρχαν αρκετοί αγώνες ακόμα, οι ομάδες δεν έχουν καμία έχθρα. Έδιναν απλώς μάχη για την έξοδο στην Ευρώπη. Θεωρητικά θα ήταν ένα παιχνίδι που δεν θα άξιζε να ασχοληθεί κανείς μαζί του 30 χρόνια μετά. Αλλά όταν μπλέκεις με παλαβούς λατινοαμερικάνους, όλα γίνονται.

Βαλντάνο και Κάπα βρέθηκαν μαζί και στη Ρεάλ Μαδρίτης

Οι δυο ομάδες είχαν τις δικές τους παροικίες Αργεντινών. Στη Σεβίλλη είχαμε εκτός από τον κόουτς Μπιλάρδο και τον Μαραντόνα, τον ανερχόμενο Ντιέγκο Σιμεόνε. Στη δε Τενερίφη, ο κόσμος ήταν ακόμα περισσότερος. Προπονητής ήταν ο Χόρχε Βαλντάνο, βοηθός του ο Άνχελ Κάπα και στην ομάδα υπήρχαν οι Φερνάντο Ρεδόνδο, o Χουάν Αντόνιο Πίτσι, o Όσκαρ Ντερτίσια και ο Εζεκίλ Καστίγιο. Και κάπου εδώ ξεκινάει το πρόβλημα. Τόσο ο Βαλντάνο, όσο και ο Κάπα ήταν «μαθητές» του Μενότι, άνθρωποι που τους άρεσε το καλό ποδόσφαιρο που δεν πίστευαν στη φιλοσοφία «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Ο δε Βαλντάνο είχε και μια κόντρα με τον Κάρλος Μπιλάρδο, κόντρα που προερχόταν από το Μουντιάλ του 1990. O Βαλντάνο ήταν από τους βασικούς συνοδοιπόρους του Ντιέγκο και του Μπιλάρδο στο Μουντιάλ του 1986. Αναγκάστηκε όμως να σταματήσει το ποδόσφαιρο το 1988 εξαιτίας της χρόνιας ηπατίτιδας που αντιμετώπιζε. Μέχρι που μία ωραία πρωία, εμφανίστηκε ο Μπιλάρδο που του είπε: «Αν μου δώσεις έξι μήνες από τη ζωή σου, θα σου δώσω ένα Μουντιάλ». Ο Βαλντάνο πείστηκε να επιστρέψει στην μπάλα, τα έδωσε όλα για να προετοιμαστεί και να επανέλθει σε καλό επίπεδο. Τελικά, όταν ήρθε η ώρα των κλήσεων για το Παγκόσμιο Κύπελλο της Ιταλίας το 1990, ο Μπιλάρδο δεν τον πήρε στην αποστολή και μάλιστα δεν φρόντισε να του το ανακοινώσει ο ίδιος. Η κόντρα από τότε ήταν μεγάλη.

«Είναι μια σύγκρουση στιλ. Το ένα δεν μισεί την ομορφιά για να πετύχει το αποτέλεσμα. Ο Μπιλάρδο είναι ο τύπος που όταν είμαστε μικροί μας είπε ότι ο Άγιος Βασίλης ήταν στην πραγματικότητα ο μπαμπάς μας που φορούσε στολή» – Άνχελ Κάπα

Δεν ήταν όμως η μόνη. Ο Μαραντόνα είχε τα δικά του θέματα. Ένας ακόμα παίκτης που δεν βρέθηκε στο Μουντιάλ του 1990 ήταν ο Φερνάντο Ρεδόνδο που αρνήθηκε να παίξει εξαιτίας των… σπουδών του στο Οικονομικά. Από όσα λέγονταν όμως, το πρόβλημα δεν ήταν πόσα μαθήματα χρωστούσε στην εξεταστική, αλλά το γεγονός ότι δεν του άρεσε η μπάλα που έπαιζε η εθνική με τον Μπιλάρδο και η φιλοσοφία του. Και ο Ντιέγκο, επειδή είναι ο Ντιέγκο, θύμισε λίγο Μάικλ Τζόρνταν στο The Last Dance και το πήρε προσωπικά. «Ο Ρεδόνδο είναι τρομερός παίκτης, αλλά ήταν σαν μια γροθιά στο στομάχι για μένα, για τον προπονητή και για όλους η άρνησή του να έρθει στο Μουντιάλ της Ιταλίας. Θα του ζητήσω εξηγήσεις όταν τον δω», δηλώνει πριν το ματς ο Μαραντόνα. Ο γνωστός πασιφιστής Μπιλάρδο θα ρίξει λίγο λάδι στη φωτιά, λέγοντας ότι ο Ρεδόνδο στην πραγματικότητα έχει κόντρα με τον Σιμεόνε, γιατί τον Ντιέγκο δεν μπορεί να τον φτάσει με τίποτα. Από την άλλη πλευρά, ο Φερνάντο πιο ψύχραιμος απάντησε «βεβαίως να μιλήσουμε με τον Ντιέγκο όταν συναντηθούμε».

Η Αργεντινή όμως, δεν εξάγει στην Ισπανία μόνο παίκτες και προπονητές. Εξάγει και τη φιλοσοφική ποδοσφαιρική της διαμάχη. Ο προπονητής της εθνικής Ισπανίας Χαβιέρ Κλεμέντε είναι οπαδός του Μπιλάρδο και στηρίζεται από τον δημοσιογράφο Χοσέ Μαρία Γκαρθία. Κι οι δύο δέχονται την κριτική του Ραμόν ντε λα Μορένα, δημοσιογράφου σε αντίπαλο ραδιόφωνο της Ισπανίας. Παράλληλα, ο Βαλντάνο που είναι φίλος του ντε λα Μορένα, δέχεται την κριτική του Γκαρθία. Δεν ξέρουμε αν βγαίνει κόσμος στις τηλεφωνικές γραμμές μεταμεσονύχτια, αλλά το ερώτημα “νίκη ή θέαμα” γίνεται ζήτημα και στο ισπανικό πρωτάθλημα. Ολόκληρη Ελ Παΐς κάνει αφιέρωμα στο Τενερίφε-Σεβίγια, προαναγγέλλοντάς το ως τη μάχη δύο σχολών και κάνοντας αναφορά στα όσα κρίνονται. Το παιχνίδι έχει δημιουργήσει τεράστιο hype και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού.

Το στάδιο της Τενερίφης σε πρόσφατη σχετικά φωτογραφία

Η Τενερίφη είχε ξεκινήσει άσχημα το πρωτάθλημα, υπήρχαν ακόμα και φωνές αντικατάστασης του Βαλντάνο, αλλά βρισκόταν σε καλό φεγγάρι με αήττητο σερί και μαζεμένες νίκες. Είναι 9η και μόλις δύο βαθμούς πίσω από τη Σεβίλλη. Ο παμπόνηρος πρόεδρος της Τενερίφης βλέπει την ευκαιρία για έσοδα. Αναγκάζει ακόμα και τους κατόχους διαρκείας να αγοράσουν εισιτήριο, ενώ σύμφωνα με τα άρθρα της εποχής γεμίζει με πόστερ το νησί (δίπλα στις πινακίδες rooms to let), αναγγέλλοντας τον αγώνα ως τη “μάχη δύο σχολών”. Η Τενερίφη θα βγάλει 55 εκατομμύρια πεσέτες από τις εισπράξεις του αγώνα.

Οι δύο προπονητές δηλώνουν ότι δεν θα υπάρξει χειραψία. Πριν το ματς, οι ρεπόρτερ πετυχαίνουν τον Μπιλάρδο και αυτός είναι απολαυστικός. Όταν τον ρωτάνε για τον Άνχελ Κάπα, ο «Μυταράς» γίνεται Κατερίνα Στανίση και απαντάει κάτι σε «Δεν άκουσα, πώς είπατε, ορίστε; Συγγνώμη κύριε ποιος είστε;», κάνοντας ότι δεν τον γνωρίζει. Κάτι κομματάκι δύσκολο, καθώς ο Κάπα πριν γίνει βοηθός του Βαλντάνο υπήρξε βοηθός του Μενότι σε Μπαρσελόνα, Μπόκα και Πενιαρόλ. Ε, δεν μπορεί διάολε. Κάτι θα είχε ακούσει ο Μπιλάρδο. Ο Κάπα πριν το ματς είχε δηλώσει ότι οι ομάδες του Μπιλάρδο τσιγκουνεύονται το θέαμα. Στη συνέχεια, σε ερώτηση για τις δύο σχολές, ο Μπιλάρδο ανακοινώνει το τέλος του “μενοτίσμο”, σαν πολιτικός που μιλάει για τον υπαρκτό σοσιαλισμό ή τον καπιταλισμό. «Δεν υπάρχει κάποια διαμάχη. Έχουν περάσει 25 χρόνια από τότε που λύθηκε το ζήτημα στην Αργεντινή. Τελείωσε. Η άλλη «φόρμουλα» πέθανε, δεν υπάρχει πια», θα πει. Έχει από πίσω του το Μουντιάλ του 1986, αλλά και τη συμμετοχή στον τελικό του 1990 για να το υποστηρίξει. Την ίδια στιγμή, ο Ντιέγκο αποφεύγει να πάρει θέση και δείχνει πιο ήρεμος (αυτό θα αλλάξει σύντομα όπως θα δούμε).

Οι φάσεις και τα γκολ του αγώνα. Στο τουίτ παρακάτω υπάρχουν και διάφορες δηλώσεις.

Το ματς είναι τόσο σημαντικό πίσω στην Αργεντινή που έχουν στείλει μέχρι και δημοσιογράφο για μετάδοση. Ο Μπιλάρδο είναι προληπτικός και αυτό το ξέρουν καλά οι συμπατριώτες του και γηπεδούχοι. Ο πάγκος της Σεβίλλης είναι γεμάτος με αλάτι (χονδρό) που στην Αργεντινή θεωρείται ως γρουσουζιά, κάτι που εκνευρίζει τον κόουτς της Σεβίλλης. Οι 22.000 θεατές που έβγαλαν τις πεσέτες από το πορτοφόλι τους δεν θα δουν κάποιο αξιόλογο ματς. Λίγες φάσεις, πολλά φάουλ, γκρίνια. Η Τενερίφη θα προηγηθεί με πέναλτι στο 11′ που θα εκτελέσει ο Πίτσι. Στο 2ο ημίχρονο ο σκόρερ θα κερδίσει δεύτερο πέναλτι.Ο Πίτσι σκοράρει εκ νέου και γράφει το 2-0.

Cuando Maradona la ‘armó’ en el Heliodoro
El argentino acabó expulsado en el Tenerife-Sevilla, allí estaban Redondo, Pizzi, Simeone, Dertycia 🇦🇷
El Estadio era un volcán 🌋 #HistoriaBlanquiazul #CDTenerife pic.twitter.com/oexlGmc1LX

— Moisés Pérez Cabrera (@MoiPerezCabrera) October 16, 2020

Δύο λεπτά αργότερα θα γίνει η φάση που θα στιγματίσει το ματς. Ο Μαραντόνα παίρνει την μπάλα στο κέντρο και μαρκάρεται από Ρεδόνδο, που φοράει το νούμερο 5, και από Πίτσι. Καθαρό φάουλ και κομματάκι σκληρό, καθώς ο Ντιεγκίτο γίνεται σάντουιτς. Ο διαιτητής θα σφυρίξει το φάουλ και ετοιμάζει την κίτρινη. Την βγάζει στον Χουάν Αντόνιο Πίτσι. Ο Μαραντόνα όμως μέσα στη θολούρα του και την κόντρα του με τον Ρεδόνδο, θέλει να πάρει την κάρτα ο νεαρός. Δεν τον νοιάζει καν ότι είναι η δεύτερη κίτρινη του Πίτσι, ότι η Τενερίφη μένει με 10. Σηκώνεται όρθιος και σαν μοναχός που μονολογεί το μάντρα του ορμάει στον διαιτητή: «Το πέντε, ήταν το πέντε. Το πέντε, ήταν το πέντε». Ο διαιτητής δεν το πολυσκέφτεται. Βγάζει την κόκκινη στον Ντιέγκο. Η αλήθεια είναι ότι φαίνεται κομματάκι αυστηρή, εκτός κι αν ο Μαραντόνα έχει πει κάτι άλλο. Τότε ξεσπάει ο χαμός. Ο Ντιέγκο δεν βγαίνει. Πηγαίνει να διαμαρτυρηθεί στον επόπτη. «Σηκώνεις τη σημαία. Μπορείς να του πεις ότι είναι το 9 αντί για το 5». Μετά το τέλος θα πει: «Τον ρώτησα αν είναι επόπτης ή ένα μπουκέτο λουλούδια. Είτε να έχουμε πραγματικούς επόπτες, είτε όμορφες κοπέλες για να αρέσουν στο κοινό». Οι υπόλοιποι ποδοσφαιριστές αρχίζουν τις μανούρες. Η αστυνομία παρεμβαίνει για να απομακρύνει τον Ντιέγκο. Φυσικά, ο αθλητής Ντιέγκο Πάμπλο Σιμεόνε ορμάει για να υπερασπιστεί τον Μαραντόνα (χρόνια αργότερα, ο Ροντρίγο ντε Πολ θα γίνει ο σωματοφύλακας του Λιονέλ Μέσι). Τα βάζει με τους αστυνομικούς και ειδικά με έναν τον οποίο και κυνηγάει γύρω γύρω λέγοντάς κάτι που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει: «τι βγάζεις το γκλομπ ρε; τι βγάζεις το γκλομπ ρε;». Ο Μαραντόνα παραδίπλα συνεχίζει να φωνάζει «Το πέντε, ήταν το πέντε». Οι οπαδοί πετούν αντικείμενα στον πάγκο της Σεβίλλης, ο Μόντσι (ναι αυτός ο Μόντσι, ο γνωστός σήμερα τεχνικός διευθυντής) παίρνει ένα μπουκάλι και το πετάει στην εξέδρα. Ο Μπιλάρδο τα βάζει κι αυτός με την αστυνομία γιατί λέει «πήγαν να απαγάγουν τον Κόντε» (έναν άλλον παίκτη που πετάει αντικείμενα στην εξέδρα). «Θα καταθέσουμε μήνυση», λέει ο Μυταράς. Οι οπαδοί της Τενερίφης φωνάζουν “Gofio, si. Coca, no”, όπου γκόφιο είναι ένα τοπικό είδος κορν φλάουρ σε σκόνη και κόκα, η ουσία που έβαλε σε μπελάδες τον Μαραντόνα.

Το εξώφυλλο της Marca: «Η σχολή Μενότι κέρδισε τη σχολή Μπιλάρδο. Ο Ντιέγκο πήρε κόκκινη»

Το ματς θα κλείσει με 12 κίτρινες και 3 κόκκινες, καθώς αποβάλλεται κι ο Μάρκος της Σεβίλλης. Η Τενερίφη θα σκοράρει και τρίτο γκολ για το τελικό 3-0. Η διαμάχη συνεχίζεται και στα αποδυτήρια. Ο Μπιλάρδο αρνείται να κάνει δηλώσεις για το ματς. Κατηγορεί τον πρόεδρο των γηπεδούχων ότι δυναμίτιζε το κλίμα εδώ και δύο μήνες. Φυσικά, δεν ξεχνά να ασχοληθεί και με τους εχθρούς. Αποκαλεί το δίδυμο Βαλντάνο-Κάπα «κλέφτες με λευκά γάντια». Ο Βαλντάνο απαντά ότι ο Μπιλάρδο ψάχνει μονίμως δικαιολογίες όταν χάνει. Ο πρόεδρος της Σεβίλλης θα πει ότι είναι απαράδεκτα τα όσα έγιναν και ότι φταίνε αυτοί που όρισαν τον διαιτητή, ο Σιμεόνε θα μιλήσει για ντροπή και ο Ντιέγκο θα πει ότι ο διαιτητής ήρθε αποφασισμένος να τον αποβάλλει: «Ορκίζομαι στις κόρες μου, ότι ήρθε με προδιάθεση να με αποβάλλει. Δεν θέλω να μειώσω τη νίκη του Βαλντάνο, στη ζωή μου έχω χάσει πολλές φορές. Δεν κλαίω επειδή χάσαμε». Στο σχόλιο ντόπιου δημοσιογράφου ότι δεν έχει κανένα δικαίωμα να μιλάει στον διαιτητή, ο Μαραντόνα θα πει μια ακόμα μεγάλη ατάκα: «Είμαι μέρος του θεάματος, φυσικά και έχω δικαίωμα να μιλήσω».

Τον Μάιο η Σεβίλλη θα υποδεχτεί τη Τενερίφη. Ένα γκολ του Ράφα Παθ θα δώσει τη νίκη και τη μικρή εκδίκηση στους Ανδαλουσιανούς. Ο Μαραντόνα δεν θα παίξει σε εκείνο το ματς, είναι ήδη σιγά σιγά προς την έξοδο. Η Τενερίφη τελικά θα τερματίσει 5η με 44 βαθμούς. Στους 43 θα μείνουν Ατλέτικο Μαδρίτης και Σεβίλλη, η ομάδα του Μπιλάρδο θα χάσει το τελευταίο ευρωπαϊκό εισιτήριο για το κύπελλο ΟΥΕΦΑ στην ισοβαθμία. Παρότι οι περισσότεροι ηθικοί αυτουργοί δεν παρέμειναν στις δύο ομάδες, η κόντρα συνεχίστηκε και την επόμενη σεζόν. Οι νίκες μοιράστηκαν ξανά στους γηπεδούχους, 3-0 η Σεβίλλη και 2-1 η Τενερίφη σε ένα ματς που και πάλι είχε αποβολές. Αυτή τη φορά τέσσερις, δύο ανά ομάδα, με αποκορύφωμα αυτή του Νταβόρ Σούκερ που κατηγόρησε τον αμυντικό Θέσαρ Γκόμεθ ότι τον… δάγκωσε, ενώ πόζαρε με τα σημάδια του δράκουλα: